Başkan, 4 yıllığına yardımcısıyla birlikte seçiliyor ve iki dönem üst üste iktidarda kalabiliyor. Hükümet üyelerini atama yetkisine sahip başkan, Kongre’nin kabul ettiği yasaları veto edebiliyor. Başkan, büyükelçiler ve yüksek mahkeme yargıçları gibi yüksek düzeyde bürokratları atarken ise Senato onayını almak zorunda.

Kongre, Temsilciler Meclisi ve Senato olmak üzere 2 kanattan oluşuyor. Temsilciler Meclisi’nin 438 üyesi 2 yılda bir yenileniyor. 100 üyeli Senato üyeleri ise 6 yıl için seçiliyor ve 2 yılda bir üçte bir oranında yenileniyor. Kongre yasama gücünü elinde tutarken, bir yasanın başkanın önüne gelmesi için iki kanatta da onaylanmalı.

Seçim Senaryoları

Obama

Demokrat Başkan Barack Obama ’nın 237 delegeyi kazanması yüksek ihtimal. 196 delege sayısı Obama için cepte görünüyor. Bu delegelerin çıkacağı eyaletler şöyle: Californiya 55, New York 29, Illinois 20, New Jersey 14, Washington 12, Massachusetts 11, Minnesota 10, Maryland 10, Connecticut 7, Oregon 7, Maine 4, Rhode Island 4, Hawaii 4, Vermont 3, Delaware 3, Washington DC 3. Obama’ya meyleden toplam 41 delegeye sahip eyaletler ise şunlar: Pennsyvnia 20, Michigan 16, New Mexico 5.

Romney

Romney’nin kazanacağı tahmin edilen delege sayısı 191. Almasına kesin bakılan 159 delegenin eyaletlere göre dağılımı: Teksas 38, Georgia 16, Tennessee 11, Güney Carolina 9, Alabama 9, Kentucky 8, Louisiana 8, Oklahoma 7, Arkansas 6, Mississippi 6, Utah 6, Kansas 6, Batı Virginia 5, Nebraska 5, Idaho 4, Montana 3, Alaska 3, Kuzey Dakota 3, Güney Dakota 3, Wyoming 3. Romney’nin alması beklenen eyalet sayısı 23 ama bunların nüfus yoğunluğu düşük, o yüzden fazla da delege kazandırmıyor.

Salıncak eyaletler

Seçimin kaderi, rengini belli etmediği için ‘salıncak eyalet’ olarak anılan 110 delegeye sahip 9 eyaletin elinde. Florida 29, Ohio 18, Kuzey Carolina 15, Virginia 13, Wisconsin 10, Colorado 9, Nevada 6, Iowa 6, New Hampshire 4 delegeye sahip. Romney için iki eyalet olmazsa olmaz: Ohio ve Florida. Ohio’yu almadan başkanlığa seçilmiş Cumhuriyetçi aday yok. 1964’ten beri Ohio’yu alan başkanlığı da kazandı. Romney, Florida’yı kaybederse, tüm salıncak eyaletleri kazanmalı. Obama ise Florida ve Ohio’yu yitirirse başkanlığı riske girebilir.

Seçim nasıl yapılır

Halk doğrudan seçmez, başkanı belirleyecek Seçiciler Kurulu’nu seçer. Halkoyu başkan seçilmeye yetmez. Seçimler 50 eyalette ve özel statüdeki başkent Washington’da yapılır. Amerikan toprağı sayılan ama eyalet niteliği olmayan bölgelerde oy kullanılmaz. Her eyalete nüfusuna göre delege sayısı ayrılır. En büyük eyalet Kaliforniya’nın 55, Teksas’ın 34, en küçük 8 eyaletin ise 3’er delegesi var.

Adaylar nasıl belirleniyor

Demokrat ve Cumhuriyetçi Parti’nin ön seçimlerinde, ulusal kurultaylarda eyaleti temsil edecek delegeler seçiliyor. Bu delegelerden çoğunun oyunu alan kişi de, partinin başkan adayı oluyor. Kurultay delegelerinin büyük çoğunluğu da ön seçimlerde belirleniyor. Delegelerin bir kısmı partilerin mitinglerinde belirlenirken, ön seçimle belirlenmeyen ve parti yöneticileri, önemli vekillerle senatörler ise süper delege olarak parti kurultaylarına katılıyor.

Seçiciler Kurulu kimdir?

538 üyelidir. 270’i garantileyen aday başkan seçilir. ‘Kazanan hepsini alır’ yöntemiyle eyaletlerde en çok oy alan delegelerin tümünü kazanır. Yani eyalet bazında fazla ‘Popüler Oy’ alan aday, tüm ‘seçici oyları’ almış gibi hesaplanır. Popüler oyu daha az olduğu halde büyük eyaletlerin kazanıp daha fazla seçici oy sayısına ulaşanın, başkan seçildiği de oldu.

Niye Eşek, niye Fİl

Eşek

Demokratlar’ın sembolü olan ve Türkçe’de mecazen ‘akılsızlık’, ‘inatçılık’ gibi karşılıkları olan eşek sözcüğü Amerikalılar tarafından iltifata çevrilmiş. Bu kelime ilk olarak 1828’deki kampanyada kullanıldı. Britanyalılara karşı başarılar kazanmış eski bir komutan olan ve Birleşik Devletler’in kuruluşunda Kongre üyeliği yapan Andrew Jackson 1824’te aday olmuş; ancak en fazla oyu alsa da seçim sistemi nedeniyle seçilememişti. 1828’de ikinci adaylığında, muhalifleri bilgi ve görgüsünün yetersizliğini vurgulamak için ‘eşek’ kelimesini kullandı. Jackson ise bu sözü olumlu yanlarını kullanıp sahiplendi: “Eşeğe inatçı denilir, ama bu onun irade sahibi olmasındandır. Dürüst olmasındandır. Ayrıca eşek çalışkandır, en ağır yükleri kaldırabilir.”

Fil

1874’te fil, Cumhuriyetçi Parti’nin sembolü haline geldi. Çıkışı, Harper Weekly dergisinden Thomas Nast’ın çizdiği hayvanat bahçesi karikatürüne dayanıyor. Karikatürde Demokratları temsil eden eşek, aslan postuna bürünmüştür ve fil hariç bütün hayvanları korkutup kaçırmaktadır. Fil bütün heybetiyle yerinde durmaktadır. Karikatürdeki etikette de ‘Cumhuriyetçi Parti oyları’ yazmaktadır. Bundan memnun kalan Cumhuriyetçiler, ‘cesaret’, ‘güç’, ‘büyüklük’ ve ‘saygınlık’ vurgularıyla sembolü sahiplenir.