Türkiye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde (AİHM) en fazla mahkum ettirilen ülkeler sıralamasında 2011’de de birinciliği kaptırmadı. AİHM, 6’sı insan yaşamına kast, 38’i işkence ve kötü muameleden olmak üzere 159 davada Türkiye’yi mahkum etti.

AİHM Başkanı 2011 yılı çalışmalarıyla ilgili basın toplantısı düzenledi ve geçen yıl ülkeler aleyhinde alınan insan hakları ihlalleriyle ilgili kararlar hakkında bilgi verdi.

Buna göre AİHM’in mahkumiyet listesinde Türkiye’yi 121 davayla Rusya, 105 davayla Ukrayna izlerken, Yunanistan 69, Romanya 58, Polonya 54, Almanya 31, Fransa 23, İsviçre, 3 davada Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) en az bir maddesini ihlal etmekten mahkum edildi.

151 BİN DAVA ADALET BEKLİYOR

2011’yılı itibariyle AHM’de adil bir yargılamayı bekleyen toplam 151 bin 600 dava arasında Türkiye’den yapılan başvuruların sayısı ise 15 bin 950 olarak kayıtlara geçiyor. Bu dava dosyalarının Rusya’dan sonra en çok Türkiye’den gelmiş olması dikkatlerden kaçmıyor. Bu da toplam davaların yüzde 10, 5’ini oluşturuyor.

47 Avrupa Konseyi ülkesi arasında ise Türkiye’nin mahkumiyet payına davaların bütününden yüzde 15’i, Rusya’ya yüzde 12’si ve Ukrayna’ya yüzde 9’u düşerken, kalan diğer yüzde 60 ise diğer 44 ülkenin siciline yazılıyor.

Türkiye'nin mahkum edildiği 159 davanın önemli bir kısmını, yaşam hakkı, yargılama süresinin uzunluğu, adil yargılama hakkının ihlali, kötü muamelenin ve işkencenin yasaklanması, etkili soruşturma hakkının ihlali, mal ve mülkiyet hakkının korunmasıyla ilgili şikayetler oluşturuyor.

TUTUKLU PARLAMENTERLER VE GİZLİ TANIK

Basın toplantısında tutuklu parlamenterler ve telefon dinlemeleri konusunda sorular üzerine AİHM Başkanı Nicolas Bratza, “mahkememize şimdiye kadar Türkiye’de yargısız bir şekilde tutuklu olan parlamenterlerin davalarına ilişkin her hangi bir şikayet davasını almış değiliz” dedi.

CHP Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun açıklamalarında yer alan AKP hükümetinin “bilgisayar programları vasıtasıyla insanları dinleyip gizli tanık perdesi arkasına sığınarak binlerce insanı tutukladığı” yönündeki açıklaması sorulduğunda ise Bratza “Binlerce dava dosyasını ilgilendirdiğini vurguladığınız durum için şu an açıklama yapmam doğru olmaz” dedi. Bratza, ancak AIHM telefon dinleme konusunda pek çok içtihadının olduğu ve bu davalarda emsal kararların bulunabileceğini sözlerine ekledi.

AİHM’DE EKONOMİK VE PERSONEL SIKINTISI

AİHM Başkanı, Strasbourg mahkemesinde bekleyen davaların sayısının giderek artmasına dikkati çekerek, üye ülkelerin ulusal yargılarının, AİHM içtihatlarına ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne daha fazla saygı göstermeleri çağrısı yaptı.

Bratza, çok fazla davayla uğraşmak zorunda kalan AİHM'nin maddi sorunlarının çözülmesi konusunda da üye ülkelere yaptığı çağrıyı yineledi. İnsan haklarının kesinlikle lüks bir konu olarak değerlendirilmemesi gerektiğinin altını çizen AİHM Başkanı, son ekonomik kriz nedeniyle hukuk devleti ve insan haklarının korunması konusunun bazı üye ülkelerin öncelik gündeminden düştüğü gerekçesiyle eleştirdi.

AİHM ADALETSIZLIĞE ORTAK MI?

AİHM’in yargıçları, toplam 151 bin 600 dava dosyasını zamanında ve adil bir yargılama sürecine tabi kılmak için iç hukukta filtre ve benzeri arayışlara girmelerine rağmen, dava dosyalarının yer yıl giderek hızla yükselmesi karşısında çaresizlik içindeler. Yargıçlar, bu konuda 47 ülke hükümetine sürekli çağrılarda bulunuyorlar. Zira AIHM’de makul bir sürede dava kararlarını vermediğinden fili olarak mağdurların yaşamış olduğu adaletsizliğe ortak oldukları endişesini taşıyorlar.