Van Depremi ile birlikte Ermenistan’daki Metsamor Nükleer Santrali yeniden gündeme oturdu.

Ermenistan'da ki Metsamor Nükleer Santrali ile ilgili Kars Eski Belediye Başkanı Naif Alibeyoğlu çarpıcı açıklamalarda bulundu...

Serhat Tv'nin sitesinde yayınlanan o yazı:

Bilindiği gibi Metsamor ve Spitak nükleer santralleri, Gümrü’de meydana gelen Aralık 1989’daki depremden hemen sonra yerel karşı çıkışlar nedeniyle kapatılmıştı.Fakat enerji kaynaklarının yetersizliği ve ekonomik nedenlerle, bağımsız bir ülke olan Ermenistan Hükümeti ,fikrini değiştirip Uluslararası kamuoyuna santralin iyileştirilmesi taahhütünde bulunarak, 1992 yılında Metsamor nükleer santralinin ikinci ünitesini tekrar açma yetkisini verdi.

1993 yılında Ermenistan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansına (IAEA) üye oldu ve Viyana Anlaşması'nı kabul etti.Bu anlaşmaya göre nükleer bir kazadan doğacak zararın sorumluluğu Ermenistan Enerji ve Petrol Bakanlığı içerisinde santralin çalışmasından sorumlu Armatomenergo bölümüne verildi.Ermenistan aynı zamanda 1988'deki nükleer kazadan sınır komşularına verilecek zararın karşılanması ve sivil yasa sorumluluğu üzerine birleşik protokol anlaşmasını'da imzaladı.

Ermenistan hükümetinin isteği üzerine Temmuz 1994'te (IAEA)'dan uzman bir ekip santrali ziyaret etti.Teknik ,sismik,personel,santral güvenliği ve çevre ile ilgili konuları inceledikten sonra, ekip 400 MW'lik elektrik üreten Metsamor Santrali'nin 2.ünitesinin batı standartlarını sağlamadığını ve acil durumda reaktör çekirdeğini soğutacak sistemin yetersizliği,kontrol sisteminin ve enstürmanların güvenirsizliği, yangın koruma sisteminin yetersizliği ve santrali kapatan binanın eksikliği gibi bir çok konuda dizayn eksikliklerinin olduğunu rapor etti.

ÇERNOBİL’DEN DAHA TEHLİKELİ VE FAY HATTI ÜZERİNDE

Bu rapor Metsamor- Ermenistan, Kozlouy-Bulgaristan ve Kola -Rusya 'da bulunan VVER-270 tipi santrallerin dünyadaki en kötü nükleer santraller arasında olduğunu belirten daha önceki raporlarada paraleldi. Metsamor nükleer santrali 1974 yılında alabildiğine geri bir teknoloji ile yapılmış olup, Çernobil’den daha tehlikeli bir santraldir.Ağrı Dağı ile Ermenistan’daki Alagöz Dağı arasında kalan Iğdır Ovası ve Erivan Ovasının bulunduğu Sürmeli çukurunda Erivan ve Iğdır’a ortalama kuş uçumu 20 km uzaklıkta, Kuzey Anadolu fay hattı üzerinde kurulmuş bir nükleer santraldir.

Bu santrallerin hepsi 1991 yılında IAEA OSART (Operational Safety Assessment Review Team-çalışma güvenliğinin sağlanmasını gözleme takımı) tarafından ve 1993 yılında Amerikan Enerji Bakanlığı (DOE) tarafından yapılan ve dünyadaki en tehlikeli reaktör adı verilen çalışması sonunda bu reaktörler yasaklandı ve hemen kapatılmaları istendi. AB Bulgaristan’a birliğe geçişin ön şartı olarak Kozlouy’un kapatılmasını istemişti, öylede oldu. Metsamor yakın olmadığı için Avrupa aynı duyarlılığı göstermedi. Biz o dönem dünyada konunun uzmanı “birkaç bilim insanı”ndan biri olarak kabul edilen Prof.Dr.Hayrettin Kılıç ‘ı Amerika’dan davet ettik. Prof.Dr.Hayrettin Kılıç, Kafkas Üniversitesi’nde sorunun “vahametine” ilişkin bir tebliğ sundu ve buna ilişkin kamoyu oluşturduk. Ülkemizde de çeşitli kurum ve Üniversiteler de Metsamor’u ve tehlikesini anlatan konferans ve paneller düzenlendi.

Tebliğden sonra hazırladığımız altı sayfalık İngilizce bir başvuru metniyle beraber, bizzat merkezi Viyana’da bulunan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansına gittik.Sayın Al Baradey o gün için İran’a gitmişti.Birinci yardımcısıyla görüştük. Santralin tehlikesini ve vahametini kendisine ilettik.Ajans 12 kişilik bir heyeti Ermenistan’a gönderdi.Ermenistan 2016 yılında santralin kapatılmasını taahüt etmişti.

SANTRALİN KAPATILMASI İÇİN, KARS’TA 50 BİN İMZA TOPLADIK

Ayrıca Metsamor’un kapatılmasına ilişkin Kars’ta topladığımız 50 bin imzalı talebimizi Cumhurbaşkanlığına ,Başbakanlığa, Avrupa Birliği ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine ilettik.

BM VE AB’DE SANTRALİN TEHLİKESİNİ VE KARABAĞ SORUNUNU DİLE GETİRDİK

Ve yine 2004 1 Mayıs’ında bir grup belediye başkanı arkadaşımızla,New York’ta benim,Hiroşima ve Nagazaki Belediye Başkanlarının öncülüğünde bir çok ülke belediye başkanında katıldığı, Nükleer savaşları protesto eden,çağdışı santrallerin tehlikesine vurgu yapan,yaklaşık 50 bin kişilik bir yürüyüş düzenledik. New York’ta Birleşmiş Milletler binasında düzenlenen bir panelde Metsamor Nükleer santralinin tehlikesini ve Karabağ sorununu dile getirdim.Ayrıca Brüksel’de Avrupa Birliği binasında düzenlenen bir başka panelde de,aynı sorunlardan bahsettim.Tabi bu arada bizim Atom Enerjisi Enstitüsüde bölgede oluşan kamuoyu tepkisiyle bazı araştırmalar ve çeşitli yerlere gözlem istasyonları kurdu.Ancak görünen odur ki,gerek AB nezninde ,gerekse ülkemizde Kars,Ardahan,Iğdır,Erzurum,Ağrı ve Van gözden çıkarılmış,yıllardır konuya müdahil olunmamış,Metsamor’un tehlikesine ve kapatılmasına ilişkin gerekli girişimlerde bulunulmamıştır.

ACİL EYLEM PLANI HAZIRLANMALI

Ermenistan ve Türkiye Hükümetlerinden ikinci Metsamor ünitesi kapatılana kadar, her iki tarafın acil eylem planı hazırlayarak, beraberce boşaltılma planlarının yapılıp bir an önce yerel yetkililere dağıtılmasını ve büyük bir kaza durumunda sınırların, yerel halkın boşaltılması için açılması sağlanabilmelidir.Ek olarak, kolayca ulaşılabilir sağlık sığınaklarının ve radyasyona maruz kalma güzergahında acil planlama bölgesi , acil durum çalışanları ve halk için koruyucu iyot kullanımı planlanmasının yapılması gibi koruyucu önlemler için ortaklaşa eyleme geçilmelidir.

Deprem gibi doğal afetlerin, boşaltmayı zorlaştıracağı göz önüne alınarak ve iyota karşı koruyucu olarak yeteri miktarda KI stokları ve kullanımı klavuzlarının yerel hastane,belediye,okul ve itfaiyelere dağıtılması gerekmektedir.

Çernobil ve Japonya’da ki son felaket, trajik fakat önemli bir dönüm noktasıydı.Bizi daha önce görülmemiş miktarda enerji ve kaynakları etkilenen insanlara, bu tip acıların bir daha hiç yaşanmamasını sağlama konularına odaklanmamızı sağlamıştır ve nükleer kazanın Ukrayna ,Belarus, Rusya ve Japonya’da hayat,sağlık ve çevre üzerinde yıkıcı bir etkisi olmuş,radyasyonun etkileri diğer dünya ülkelerinde korku ve kaygılara neden olmuştur.

Son olarak ülkeleri ve politik farklılıkları gözetmeden , Metsamor nükleer santrali civarında yıllarca radyasyon korkusuyla yaşamakta olan halk adına, Metsamor nükleer santrali'nin ruhsatının uzatılmasındaki tehlikeli, pahalı ve sorumsuz sürece müdehale edilmesini ümit ve dua ediyorum.

Bu Santralin kapatılmasıyla insani değerler çerçevesinde Ermenistan’a enerji satılması,Nükleer tehlikenin ortadan kalkması,doğal çevrenin korunması,beraberinde Karabağ ve benzeri sorunların çözülmesi,bölge barışı ve halklar arasında yakınlaşma sürecini de hızlandıracaktır.