1. HABERLER

  2. KARS HABERLERİ

  3. KARS GÜNDEM

  4. Adnan Yüce’nin Babası Hayatını Kaybetti
UDH Bakanı Ahmet Arslan Kars'ta

UDH Bakanı Ahmet Arslan Kars'ta

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, Sivil Toplum Kuruluşları (STK)’larla bir araya geldi.

A+A-

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, Sivil Toplum Kuruluşları (STK)’larla bir araya geldi.

Kars’ta bir otelin toplantı salonunda düzenlenen toplantıda konuşan Bakan Ahmet Arslan, “Hepiniz şahitsiniz İstanbul’a çok büyük projeler yaptık. Ama ondan önce ülkemizi yüksek hızlı trenle tanıştırdık. Artık ülkemiz Avrupa’nın 6’ncı, Dünya’nın 8’inci yüksek hızlı tren işletmecisi olan bir ülke ama Ankara, Konya, Eskişehir, İstanbul, Kocaeli’nin bağlanmış olması bize yetmiyor. Diyoruz bütün çalışmalarımız ve bütün hedeflerimiz şu hızlı treni ülkenin her yerine yaymak. Yani İstanbul’dan sonra Kapıkule’ye kadar Avrupa’ya götürmek ve Ankara’dan bu tarafa Sivas’ın inşaatı devam ediyor. Erzincan’ın ihalesi devam ediyor. Hemen devamında Erzincan, Erzurum, Kars’ı da hızlı trene kavuşturacak çalışmayı yürütüyoruz, hedefimiz ülkeyi bir boydan bir boya, hızlı trenle birleştirmek” dedi.

Afyon, Uşak, Kütahya, Manisa, İzmir’e bağlayacaklarını ifade eden Arslan, “Yine Isparta’yı, Antalya’ya bağlayacağız. Konya Karaman, Mersin’i Adana’ya bağlayacağız. Hakeza Gaziantep, Şanlıurfa oradaki inşaatlarımız devam ediyor. Bir şey daha yapacağız. Bütün bunları birbirine bağlarken, Kars’tan batıya doğru giden bir tren yükünün Karadeniz’e de gitmesi gerekir diyoruz. Dolayısıyla Kırıkkale Çorum Samsun’u Erzincan’dan Trabzon’a bağlantı yapacağız. Erzincan’dan Güney’e, Sivas’tan Güney’e Yani Elazığ, Malatya, Diyarbakır, Mardin’e de inen demiryolu ağlarını yapacağız, bunlar birbirinin tamamlayıcısı bunlar bizim içinde ülkemiz içinde çok önemli” şeklinde konuştu.

Bakü-Tiflis- Kars Demiryolu hattının bölge için çok önemli olduğuna dikkat çeken Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, “Bunların en önemli halkalarından biri de Londra’dan kalkan bir trenin Pekin’e gidebilmesi için BTK demiryolu projesi bölgemiz için çok önemli. İlimiz için çok önemli. İnşallah Haziran’da işletmeye açıyoruz” diye konuştu.

“Kars’a 94 milyon TL’lik Lojistik Merkez”

Kars’a 94 milyon 300 bin liralık Lojistik Merkez kuracaklarının müjdesini veren Arslan, “Ülkemizin birçok yerinde lojistik merkezleri yapıyoruz. İnşaatlar devam ediyor. Elbette Kars’ta bundan nasibini alacak. Kars Lojistik Merkezi’nin ihalesini bitirdik. Tam 94 milyon 300 bin liralık bir projeyi Kars’ta yapıyoruz. Ve bugünlerde inşallah temelini atacağız. İnşaat sürecini başlatacağız. Böylece ülkenin her yerini demir ağlarla gerçek manada birbirine bağlıyoruz” şeklinde konuştu.

Bakan Arslan, Stk’larla Bir Araya Geldi

Bakan Arslan, Stk’larla Bir Araya Geldi

Bakan Arslan, Stk’larla Bir Araya Geldi

Bakan Arslan, Stk’larla Bir Araya Geldi

Bakan Arslan, Stk’larla Bir Araya Geldi

Bakan Arslan, Stk’larla Bir Araya Geldi

Haberin uzantısı...

Arslan, Yerel Medya Buluşması’na Katıldı

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü tarafından Kars’ta bir otelde düzenlenen “Yerel Medya Buluşması” programına katıldı.

Bakan Arslan, iletişim alanında önemli çalışmalara imza attıklarını ve projelerin devam ettiğini söyledi.

1 Mayıs’tan itibaren 02.00-08.00 saatlerindeki kullanımların bu kotadan düşmemesi kararını uygulayacaklarını ifade eden Bakan Arslan, “Adil kullanım kotası dolduğunda kapasite özellikle 1 MB düşüyordu ve inşallah bunu da 3 MB en fazla düşecek şekilde 1 Mayıs itibarıyla uyguluyoruz. Yani adil kullanım kotası 2018 yılı sonunda tamamen kalkmış olacak ancak 2018 yılına varmadan biz 1 Mayıs’ta 02.00 ila 08.00 arasında kullanımları kotadan düşmeyeceğiz ve yine şu andaki uygulamada kota dolduktan sonra 1 MB düşen kapasite en fazla 3 MB düşecek. Bu da bu alandaki kullanıcılarımızın çok daha verimli internet kullanımını sağlamak demek” dedi.

Arslan, “Bölgemizde GSM operatörlerinin özellikle baz istasyonları kuramadıkları nedeniyle birçok köyümüz kaliteli internet hizmeti ve cep telefonu kullanımı sağlayamıyordu. Bu konuda bakanlık olarak bir uygulama başlatmıştık. Şu ana kadar özellikle 3G ve 2G olarak hizmet alan yerlerle anlaşma yaptık. Bundan sonra 4,5G hizmeti alacaklar. Cep telefonlarının ve internetin çekmediği bin 472 yeri tespit ettik, bununla ilgili olarak ihaleyi yaptık. Evrensel Hizmet Fonu’ndan parasını karşılayacağız ve buralara 4,5G kalitesinde internet ve kesintisiz GSM operatörleri marifetiyle görüşme sağlamış olacağız” diye konuştu.

Görme engelliler için "Gören Göz" adlı bir uygulamalarının bulunduğunu, bu doğrultuda navigasyon ve özel yazılıma sahip 5 bin cihaz dağıtacaklarına dikkat çeken Arslan, “Bu uygulama ile görme engellilerin kendilerine verilen cihazla sanki görebiliyor. İstedikleri noktaları seçebiliyor. Ellerindeki cihaz gitmek istedikleri yeri tanımlıyor, ’Yolu geçiyorsun, karşıya geçtin, durağa geldik, kavşağa geldik’ gibi uyarılarda bulunuyor. Bununa ilgili daha önce 10 bin cihaz dağıtmıştık, şimdi 5 bin cihazın dağıtılmasıyla ilgili de süreci başlattık. İnşallah 41 ilde görme engelli vatandaşlarımıza 5 bin navigasyon ve özel yazılımı içinde bulunduran telefonları dağıtmış olacağız ve hayatlarını kolaylaştırmış olacağız” şeklinde konuştu.

ABD ve Birleşik Krallık’a doğrudan uçuşlara getirilen elektronik cihaz kısıtlamasına de değinen Arslan, özetle şunları söyledi.

“Bu uygulamanın ortadan kaldırılmasıyla ilgili gerekli girişimlerde bulunuyoruz. Bakanlık olarak teknik gelişmelerde girişimlerde bulunuyoruz, Dışişleri Bakanlığımıza gerekli bilgileri vererek onların da diplomatik yoldan çalışmalarını yürütmesini sağlıyoruz. Ülkemizin bu alandaki güvenlik önlemleri yönünde kullandığı donanım ve cihazların uluslararası otoritelerin istediğinin de üzerinde olduğunu ortaya koyduk ve teknik ekipler şu anda anlaştılar. Yakın zamanlarda onlardan da teknik ekipler gelecek, yerinde incelemeler yapacaklar. Biz kendimizden eminiz çünkü aldığımız tedbirler dünyanın alması gereken tedbirlerin üzerinde. Bu konuda inşallah İngiltere ile yakın zamanda bu teknik temastan sonra mutabakat sağlar, ilgili problemi çözeriz. Böylece misafirlerimiz ve yolcularımız daha konforlu yolculuk yaparlar. Dünya Sivil Havacılık Teşkilatının gerekli kuralları ve istekleri üzerine uygulamalarımız var, bunu yapıyoruz. ’İlgili ekipleriniz, teknik ekipleriniz gelip yerinde inceleyebilir’ dedik ancak Dünya Sivil Havacılık Teşkilatı istememesine rağmen biz onun da üzerinde yolcuların körüğe gitme aşamasında, geldiniz, arınmış sahada oturdunuz, uçağınızı beklediniz, tabletinizi, bilgisayarınızı kullandınız artık uçağa geçeceksiniz, bu aşamada kuracağımız tomografi cihazlarının siparişlerini verdik. İki tanesini 28 Nisan’da almış olacağız ve onun devamında iki ay sonra iki tane daha alacağız ki Amerika ve İngiltere uçuşlarımız için hepsi için yeterli olacak. Tomografi cihazları da kişilerin çantasından çıkarmadan laptopları ve taşıdıkları sıvıların da tamamının tomografisini çekecek, herhangi bir sıkıntı olmayacağını ortaya koyacak, varsa anında tespit edecek. Dolayısıyla bu cihazların kurulmasıyla birlikte biz bu engellerin de ortadan kaldırılacağını, dolayısıyla bu elektronik cihazlara yönelik sıkıntının ortadan kaldırılacağını bekliyor ve umuyoruz ve gereğini yapıyoruz.

medya.jpg

1,8 Milyon Haneye ’Ucuz İnternet’ Müjdesi

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme (UDH) Bakanı Ahmet Arslan, Kars’ta gerçekleştirdiği ’Akıllı Şehir’ tanıtımında internet hizmetinin her gelir grubu tarafından erişilebilir olmasını sağlamak amacıyla hazırlanan "İnternetsiz Ev Kalmasın" seferberliğini başlattıklarını açıkladı. Bakan Arslan, hiç internet kullanmamış 1,8 milyon haneyi internetle buluşturacaklarını söyledi.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme (UDH) Bakanı Ahmet Arslan, Kars’ı "Akıllı Şehir" kimliğine kavuşturacak projenin ilk adımının atıldığı törende Karslılarla buluştu. Akıllı Şehir kapsamında hayata geçirilecek uygulamaları tanıtan Arslan, internet kullanmayan hane kalmaması ve her gelir grubundan vatandaşın bu hizmete erişimi sağlayabilmesi için "İnternetsiz Ev Kalmasın" seferberliği başlatıldığının müjdesini de Kars’ta verdi. "İnternetsiz Ev Kalmasın" seferberliği ile Türkiye genelinde sabit telefon abonesi olan ancak hiç internet kullanmamış 1,8 milyon haneyi internetle buluşturmak hedefleniyor.

"’İnternetsiz Ev Kalmasın’ seferberliği, doğudan batıya doğru yaygınlaşacak"

Teknolojiyi doğudan batıya doğru yaygınlaştırma vizyonuyla, "İnternetsiz Ev Kalmasın" seferberliğini başlattıklarını kaydeden Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, internet hizmetinin günümüzde artık elektrik ve su kadar önemli bir günlük ihtiyaç haline geldiğini, seferberliğin de bu ihtiyacı karşılaması için başlatıldığını söyledi.

Türkiye’nin dijital dönüşümü için internet kullanımının yaygınlaştırılmasının önemine dikkat çeken Bakan Arslan, "Bugünün Türkiye’sinde tek bir vatandaşımızın bile internete erişmekten mahrum kalmaması için çalışıyoruz. Çünkü internet herkes için. Gencimiz, yaşlımız, evinde ödevini yapan çocuğumuz, işini büyütmeye çalışan vatandaşımız için. Bu seferberliğin ilk ve en önemli adımı ise, internet fiyatlarının her gelir grubu tarafından ulaşılabilir olmasını sağlamak" dedi.

"Seferberliğin ilk hedefi vatandaşlarımızı internet ile buluşturmak"

Bakan Arslan, Bakanlık olarak başlattıkları seferberlik çağrısına Türk Telekom’un hızlı bir şekilde yanıt verdiğini ifade ederek, "Baktığımızda Türkiye genelinde sabit telefon abonesi olan ancak bir kere bile internet kullanmamış 1,8 milyon hane var. Bu seferberliğin ilk hedefi bu vatandaşlarımızı internet ile buluşturmak ve internet hizmetinin her gelir grubu tarafından erişilebilir olmasını sağlamak" ifadelerini kaydetti. Arslan, Türk Telekom’un internetin tüm gelir grupları tarafından ulaşılabilir bir hizmet olması için çalışmalara başladığını da belirterek, "Türk Telekom’daki arkadaşlarımızdan bu seferberlik kapsamında, ilk kez internet ile tanışacak vatandaşlarımız için özel bir tarife çalışmalarını rica ettim. Türk Telekom da sağ olsun çağrımızı hemen benimsedi ve kar amacı gütmeyen bir tarifeyi çalışmaya başladı" dedi.

Akıllı Şehir’de engelliler de unutulmadı

Akıllı Şehir projesiyle vatandaşlara sunulan çözümlerden de bahseden Bakan Arslan, şehir hakkında bilgilere kolayca ulaşmak, kamu hizmetlerinin daha verimli hale getirilmesi, güvenliğin artırılması, yakıt ve enerjiden tasarruf sağlanması gibi imkanların sunulacağı bilgisini paylaştı. Arslan, "Güzel şehrimiz Kars da bu dönüşümde öncü olan şehirlerimizden biri oldu. Mobil Uygulama sayesinde Kars hakkında ihtiyaç duyulan bilgilere akıllı telefonlar üzerinden anında ulaşmak mümkün olacak ve ilimizin tanıtımına katkı sağlanacak. Özellikle engelli vatandaşların Akıllı Şehir uygulamaları ile hayatını kolaylaştırmaya öncelik verdik" açıklamasında bulundu.

Kars’a kazandırılan bir diğer proje de şehre özel ’Kars Mobil’ uygulaması oldu. Uygulama kapsamında Kars’ı tanımak isteyenlere, şehrin tarihi ve kültürel bilgileri mobil uygulama ile sunulacak.

"Kars fiberkent olacak"

Türk Telekom CEO’su Paul Doany ise, Kars’ı akıllı şehir yapmakla kalmayıp burayı aynı zamanda fiberkent haline getirdiklerini belirterek "Hükümetimizin çizdiği vizyon ve Bakanlığımızın liderliğinde, doğunun yükselen merkezi olan Kars ilimizi, şehirlerde üretkenlik, ekonomik fırsatlar ve gelirin artmasını sağlayan akıllı şehir uygulamalarıyla donattık. Akıllı şehirler arasında yer alan Kars’ın tam anlamıyla bir fiber kente de dönüşmesi hedefiyle iletişim altyapısını da fiberle güçlendiriyoruz. Bu sayede Kars halkına saniyede 100 megabite kadar internet hızı sunabileceğiz ve Karslıların da bilgi ve iletişim teknolojisinin nimetlerinden en üst düzeyde faydalanmasını sağlayacağız" dedi.

’Sesli Adımlar’ artık Kars’ta da kullanılabilecek

Bugüne kadar Antalya ve Karaman’ı akıllı şehir ile tanıştıran Türk Telekom, Bakanlığın önderliğinde Kars’ı da akıllı şehir haline getirdi. Bundan sonra Kars’ta yaşayan herkes ücretsiz Wi-Fi, akıllı kavşak, akıllı aydınlatma, akıllı geçiş sistemi, şehir erişim noktaları ve güvenlik kamerası hizmetleri ile tanışacak. Böylelikle Kars’ın üretkenliği artarak ekonomik fırsatlar zenginleşirken, Kars halkının daha düzenli ve konforlu bir hayat sürmesine de yardımcı olacak.

Türk Telekom tarafından BONİ iş birliğiyle 2014 yılında görme engelli bireyler için özel olarak geliştirilen ve Türkiye’de 14 şehirde kullanılmakta olan Sesli Adımlar Uygulaması, Akıllı Şehirler lansmanı kapsamında Kars Valilik binasında da uygulamaya alındı. Sesli navigasyon özelliği sayesinde görme engellilerin kapalı mekanlarda yardıma ihtiyaç duymadan dolaşıp ihtiyaçlarını giderebilmelerini sağlayan uygulama, operatör bağımsız ücretsiz olarak indirilerek tüm görme engelli bireyler tarafından kullanılabilecek. Görme engelli bireylerin hayatlarını teknoloji sayesinde kolaylaştırmasıyla küresel çapta takdir toplayan uygulama son olarak Dünya Mobil Kongresi 2017 (MWC) kapsamında gerçekleştirilen GLOMO Ödülleri’nde "Erişilebilirlik ve Kapsayıcılık için En İyi Mobil Kullanım" kategorisinde 170’ten fazla proje arasından sıyrılarak birincilik ödülünü elde etmişti.

ahmet-arslan-004.jpg

Arslan'ın Sarıkamış Programı

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, bir takım açılışlarda bulunmak üzere geldiği Kars’ta esnafı ziyaret etti.

Kars’ın Sarıkamış İlçesi’ne gelen Bakan Ahmet Arslan, Şehitlik Anıtı önünde yüzlerce vatandaş tarafından karşılandı. Burada Sarıkamış Şehitliği’ni ziyaret ederek dua eden Arslan, konvoy eşliğinde ilçe merkezine geçti.

Bakan Ahmet Arslan, Sarıkamış’ta tek tek esnafı ziyarete ederek 16 Nisan’da yapılacak referandum için destek istedi. Sarıkamışlıların sevgi gösterisinde bulunduğu Arslan ve beraberindekiler daha sonra AK Parti Sarıkamış Seçim Koordinasyon Merkezi’ne geçti.

Burada partililerle bir araya gelen Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, Türkiye’nin her geçen gün daha da büyüdüğünü, Türkiye’nin büyümesinden rahatsız olanların önlerini kesmek istediklerini belirtti.

Türkiye’nin büyümesinden rahatsız olanlara 16 Nisan’da vatandaşların gereken cevabı vereceğini ifade eden Arslan, Sarıkamışlıların desteğini her zaman yanlarında gördüklerini kaydetti.

Bakan Ahmet Arslan ve beraberindekiler daha sonra Sarıkamış İlçesi’nden ayrıldı.

Bakan Arslan Sarıkamış’ta

Bakan Arslan Sarıkamış’ta

Bakan Arslan Sarıkamış’ta

Bakan Arslan Sarıkamış’ta

Bakan Arslan Sarıkamış’ta

Bakan Arslan Sarıkamış’ta

Bakan Arslan Sarıkamış’ta

‘Osmanlı Mahallesi Projesi’ Çalışmaları

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, Osmanlı Mahallesi Projesi kapsamında yıkım çalışmalarını başlattı.

Kars’ın taht düzünde hayat geçirilecek proje kapsamında Kale’nin eteklerinde ikişer katlı Osmanlı evleri yapılacak. Tarihi dokuya şekilde hayata geçirilecek proje, gerek inanç turizmi ve gerekse kültür turizmi adına Kars’a önemli katkılar sağlayacak.

Kars Vali Rahmi Doğan, Milletvekili Selahattin Beyribey, Özel İdare Genel Sekreteri Erdinç Dolu ve İl Başkanı Adem Çalkın ile birlikte bölgeye gelen Bakan Ahmet Arslan, burada yetkililerden çalışmalar hakkında bilgi aldı.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, burada gazetecilere yaptığı açıklamada, “Tarih kenti, kültür kenti, özellikle inanç ve turizm anlamında birçok sahip olan Gazi Kars’tayız. Kars Kalesi hepinizin malumu bin yıla aşkın tarihi olan ve ülkemizde ayakta duran çok nadir eserlerden biri. Sadece kale değil, kalenin içindeki Kaleiçi semti sur içi kısmında da özellikle tarihi dokuyu gün yüzüne çıkarmak üzere, burada ki tarihi yapılan gün yüzüne çıkarılması adına, burada daha sonra yapılmış olan yapılaşmalarla ilgili biz yaklaşık 15 milyon bir bedel ödemesiyle kamulaştırma sağladık. Buradaki bütün binalar yıkılacak. Keleiçi’nin hemen altı başta olmak üzere Evliya Cami, Kümbet Cami, Ulu Cami ve en sonunda Beylerbeyi Sarayı’nın da ortaya çıkacağı bir çalışma başlatıyoruz” dedi.

Devamında bulunduğumuz mahalde geçmişte, tarihte hep iki katlı Osmanlı evleri varmış ve o kültüre uygun olarak burada inşallah iki katlı Osmanlı evleri yapacağız diyen Arslan, “Hem insanlarımızın burada kültürüne yaşatması, değerini yaşatması adına evler olacak. Müstakil evler olacak. Ayrıca bir Osmanlı pazarı dediğimiz, yine bir bina olacak o da tarihi dokuya uygun, Kars’ın ürünlerinin satıldığı, turistin, gelen misafirlerin ağırlanabileceği, dinlene bilecekleri mekanların olduğu bir alan oluşturmuş olacağız. Ayrıca malumunuz Beylerbeyi Sarayı’nın önünde Harakani okulu vardı. Okul tarihi dokunun içerisinde doğrusu bir hançer gibi duruyordu. Onu da yıktık. Onun yerine şehir içerisine bir okul yaptık. Eğitim- öğretim orada veriliyor. Beylerbeyi Sarayı’nı da restore ederek ki Evliya Cami’nin etrafı özellikle Kümbet Cami’nin bulunduğu yer, Ulu Cami’nin bulundu yer. Oraların hepsinin zaten restorasyon çalımlarını başlatmıştık. Yenileme çalışmaları devam ediyor” diye konuştu.

Bu alanda da Osmanlı Mahallesi adı altında kültürümüze uygun, tarihi dokuya uygun, evleri yaparak inşallah marka kent Kars’ı geçmişine uygun, birikimine uygun bir şekilde gelen misafirlerimizin görmesi anlamında hizmete buradaki mahalleleri sunmuş olacaklarını ifade eden Bakan Arslan, “Çok teşekkür ediyoruz, tabi ki biz Ankara’da bakanlıklar nezdinde, milletvekilimizle gayret gösteriyoruz. Ama burada valimiz sağ olsun, ekibiyle birlikte olağanüstü bir gayretle bu işe sahip çıkıyor. İnşallah böylece Kars zaten birçok değere sahip ama değerlerinin bir kısmının gün yüzüne çıktığı bir dönemi yaşamış olacak. İnşallah hem ilimiz için, hem hemşehrilerimiz için iyi bir çalışma olacak. Daha da önemlisi tarih kenti Kars’a görmek adına gelmek isteyen misafirlerimizde tarihi dokuya uygun, çok güzel bir alanla karşılaşmış olacaklar. Ve çok memnun dönecekler. Gelen misafirlerimizin memnun dönmesi demek, yeni misafirlerin gelebilmesi, şehrimizin yüzünün gülmesi, esnafımızın yüzünün gülmesi anlamına geliyor. İnşallah çok güzel bir çalışma, yıkım çalışması başladı” şeklinde konuştu.

Birinci etabı geçen yıl Evliya Camii ve Kars Kalesi’nin çevresinin düzenlenmesi, aydınlatılması, Osmanlı Mahallesi ve Osmanlı Çarşısı oluşturulması ve tarihi yapıların restorasyonu projelerini kapsayan “Tarihi Dokunun Korunması ” projesi ile hayata geçirilen Osmanlı Mahallesi’nde bulunan gecekonduların da yıkımına başlandı. Yıkılan gecekonduların yerine tarihi dokuya uygun iki katlı Osmanlı Evleri yapılacak. Proje tamamlandığında bölge turizme kazandırılacak.

HABERE YORUM KAT

UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış ve büyük harflerle yazılmış yorumlar PolitiKARS.com tarafından onaylanmamaktadır.