ABD Başkanı Donald Trump, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ı Beyaz Saray’da ağırlayarak iki ülke arasında tarihi bir barış anlaşmasına imza attırdı. 

Trump, anlaşmanın “savaşı sonsuza kadar bitirdiğini” belirterek, liderlerle düzenlediği ortak basın toplantısında “İki ülke birbirlerinin egemenliğine saygı duyacak. Bir sorun olursa beni ararsınız, çözerim” ifadelerini kullandı.

Ermenistan ve Azerbaycan liderleri Nikol Paşinyan ve İlham Aliyev, neredeyse 40 yıldır devam eden Karabağ çatışmasının ardından Washington'da ABD Başkanı Donald Trump'ın davetiyle barış anlaşması imzaladı.

LİDERLERDEN ORTAK BASIN TOPLANTISI

ABD Başkanı Donald Trump, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ı Beyaz Saray’da ağırlayarak iki ülke arasında tarihi bir barış anlaşmasına imza attırdı. 

ABD Başkanı Donald Trump’ın arabuluculuğunda Azerbaycan ve Ermenistan liderleri Washington’da bir araya gelerek tarihi bir barış anlaşmasına imza attı. 

Neredeyse 40 yıldır süren Karabağ çatışmasının ardından gelen bu uzlaşma, Güney Kafkasya’da yeni bir dönemin kapısını aralıyor. 

Anlaşmayla birlikte Zengezur Koridoru, “Uluslararası Barış ve Refah için Trump Rotası” (TRIPP) adıyla yeniden tanımlandı.

TARİHİ ANLAŞMA WASHINGTON’DA İMZALANDI

PolitiKARS’ın haber sitelerinden derlediği bilgilere göre; Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, 8 Ağustos’ta Washington’da ABD Başkanı Trump’ın davetiyle bir araya geldi. 

Görüşmeler sonucunda hem Karabağ çatışmasına son verildi hem de Zengezur Koridoru’nun statüsü yeniden belirlendi. Daha önce Moskova’nın arabuluculuğunda sonuçsuz kalan müzakereler, bu kez ABD’nin liderliğinde başarıya ulaştı.

TRUMP ROTASI: YENİ BİR TRANSİT GEÇİŞ HATTI

Anlaşmayla birlikte Zengezur Koridoru, TRIPP adıyla uluslararası bir transit geçiş hattına dönüştü. Koridor, Azerbaycan’a bağlı Nahçıvan bölgesinden başlayarak Ermenistan’ın güneyinden geçip Azerbaycan’a bağlanıyor. Bu hat, Azerbaycan’ın Nahçıvan ile doğrudan kara bağlantısını sağlayarak Türkiye ile ilişkileri güçlendirecek.

TRIPP rotası, Ermenistan yasalarına göre işletilecek ve ABD liderliğindeki bir konsorsiyum tarafından yönetilecek. Ticari altyapı, demiryolu, boru hatları ve fiber optik ağlar gibi unsurların geliştirilmesi hedefleniyor. Aynı zamanda bölgesel entegrasyonu teşvik eden bu proje, Güney Kafkasya’daki Rus etkisini azaltarak ABD’yi stratejik bir aktör haline getiriyor.

ZENGEZUR: TARİHSEL BİR ÇATIŞMA NOKTASI

Zengezur bölgesi, tarih boyunca Azerbaycan ve Ermenistan arasında jeopolitik gerilimlerin odağında yer aldı. Sovyetler Birliği döneminde iç sınırların önemsizliği nedeniyle sorun yaşanmasa da, Sovyetlerin dağılmasıyla birlikte bölgedeki ulaşım hatları kapandı. 1992’den itibaren Azerbaycan, Nahçıvan’a yalnızca İran üzerinden ulaşabilir hale geldi.

2020 SAVAŞI VE KORİDOR FİKRİNİN YENİDEN DOĞUŞU

2020’deki II. Karabağ Savaşı sonrası imzalanan ateşkes anlaşması, Azerbaycan ile Nahçıvan arasında Ermenistan üzerinden ulaşımın yeniden sağlanmasını öngörüyordu. Ancak koridorun statüsü konusunda taraflar arasında anlaşmazlık yaşandı. Azerbaycan, “ekstrateryal” bir geçiş hattı talep ederken, Ermenistan kendi egemenliğini koruyacak bir çözümde ısrar etti.

KARABAĞ’IN TAMAMEN ALINMASIYLA DENGELER DEĞİŞTİ

2023’te Azerbaycan, Dağlık Karabağ’ın tamamını kontrol altına aldı. Ermeni nüfusun bölgeden göç etmesiyle birlikte Karabağ meselesi askeri olarak kapanmış oldu. Bu gelişme, Bakü’nün Zengezur üzerindeki taleplerini artırdı. Ermenistan ise Rusya’nın etkisinden uzaklaşmak için Batı’nın desteğini aramaya başladı.

WASHINGTON ANLAŞMASININ ŞARTLARI

Trump yönetiminin arabuluculuğunda imzalanan anlaşma ile, güzergah Zengezur’dan geçecek ve Ermenistan yasalarına tabi olacak. Altyapı yatırımları ABD liderliğindeki bir konsorsiyum tarafından gerçekleştirilecek. Azerbaycan, Nahçıvan’a doğrudan kara bağlantısı kazanacak. Ermenistan, uluslararası yatırım ve egemenlik güvencesi elde edecek.

RUSYA’NIN PLANLARINA DARBE

Yeni anlaşma, Rusya’nın 2020’de öngördüğü koridor planından farklılıklar taşıyor. Önceki plan, Ermenistan denetimi dışında bir statü öngörüyordu. Güvenlik Rus FSB birliklerine verilecekti. Ancak TRIPP rotasında güvenlik Ermeni güçlerinde olacak ve işletme ABD konsorsiyumuna devredilecek. Bu durum, Rusya’nın bölgedeki nüfuzunu ciddi şekilde zayıflatıyor.

İRAN’LA DİPLOMATİK GERİLİM

Rusya’nın önceki koridor girişimleri İran’la diplomatik gerilime neden olmuştu. İran, sınırlarının tehdit altında olduğunu savunarak tepki göstermişti. Ancak zamanla Rusya bu gerilimi yumuşattı. TRIPP anlaşmasıyla birlikte İran’ın bölgedeki etkisi de yeniden sorgulanıyor.

TÜRKİYE İÇİN STRATEJİK FIRSATLAR

Yeni transit hat, Türkiye için lojistik ve ekonomik açıdan büyük fırsatlar sunuyor. Türkiye, Orta Koridor’un merkezine yerleşerek Orta Asya ile Avrupa arasında kritik bir bağlantı noktası haline geliyor. Koridor, İran ve Gürcistan’a olan bağımlılığı azaltarak ulaşım maliyetlerini düşürecek.

Uzmanlara göre Türkiye, bu hat üzerinden yılda 10 ila 15 milyar dolar ek transit geliri elde edebilir. Ayrıca Güney Kafkasya’daki etkisini artırarak bölgesel liderlik konumunu pekiştirebilir. Ancak bu gelişmeler, İran ile ilişkilerde yeni gerilimleri de beraberinde getirebilir.