12 Eylül darbesine ilişkin davada dün Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya savunma verdi. Her iki sanık da darbeyi savundu. Evren "Yine yaparım" bile dedi.

12 Eylül askeri darbesinin hayatta kalan mimarları Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya ’nın darbe suçundan yargılandığı davada, dün ifade verme aşamasına geçildi. Sanık Şahinkaya, yazılı savunmasında 12 Eylül darbesini savunarak, “O gün en doğru olan yapılmıştır. 12 Eylül tarihi olaydır. Tarihi olayları ancak tarih yargılar” dedi. Şahinkaya, Mahkeme Heyeti’nin sorduğu 6 soru ile müdahil avukatlarının sorduğu yüzlerce soruyu yanıtsız bıraktı. Şahinkaya sadece, müdahil avukatlarının “Tam adınız nedir” sorusunu “Ali Tahsin Şahinkaya’dır. Ali rahmetli amcamın ismidir” diyerek yanıtladı. Duruşmanın ikinci gününde sanık sorgularına geçildi. Sorgu aşamasına geçilmesi nedeniyle mahkeme iki ‘naip hâkim’ görevlendirdi.

‘Doğru olanı yaptık’

Müdahil avukatlarından Arif Cangı, ‘aralarında hiyerarşik yapı olduğuna’ dikkat çekerek, sorgunun Şahinkaya’dan başlaması talebinde bulundu. Bu talep olumlu karşılandı ve Şahinkaya’nın sorgusuna geçildi. Şahinkaya, daha önce hazırlanmış yazılı savunmasını okudu.

Şahinkaya, savunmasında anayasal bir kurum olan Milli Güvenlik Konseyi’nin bir üyesi olduğunu belirttikten sonra şunları kaydetti: “MGK, kurucu iktidardır. 12 Eylül müdahalesinin yapılış nedenleri bildirilerle asil Türk milletine açıklanmıştır. Yetkisini 1982 Anayasası’ndan alan yargının bizlere suç isnat etme ve yargılama yetkisi yoktur. MGK üyesi olarak bana sanık sıfatı vurulması mümkün değildir. Bizim muhatabımız Türk milletidir. TSK , Türk milletine olan görevini yerine getirmiştir. O gün en doğru olanı yapmıştır. 12 Eylül tarihi olaydır. Tarihi olayları ancak tarih yargılar.”

‘Ben devlet başkanıyım’

Şahinkaya’nın ardından Kenan Evren’in sorgusuna geçildi. Yazılı bir metinle savunmasını yapan Evren’in oldukça heyecanlandığı görüldü. Elleri titreyerek savunmasını okuyan Evren, “12 Eylül harekâtının yapılış nedeninin bildirilerle Türk milletine açıklandığını” ve darbeyi yapan komuta heyetinin kurucu iktidar olarak MGK’yı oluşturduğunu belirterek, “MGK, kurucu iktidar olarak anayasal kanunları çıkarmış, kurucu meclisin oluşturulması, yeni anayasanın çıkarılması ve halkoyu ile yürürlüğe konulmasıyla beraber yeni anayasal düzen tamamlanmıştır. Ben kurucu iktidar olan MGK’nın başkanı ve devlet başkanıyım” dedi.

‘Teşebbüs etmedik, yaptık’ Evren sözlerini şöyle sürdürdü: “Yetkisini 1982 Anayasası’ndan alan yargının beni ve silah arkadaşlarımı yargılama yetkisi yoktur. İhtilal yapmayı suç sayan bir kanun yok. Biz ihtilal yaptık. İhtilale teşebbüs etmedik. Herkesin ihtilal ile ihtilale teşebbüsün aynı şey olmadığını bilmesi gerekir. Ben 12 Eylül harekâtının hesabını büyük Türk milletine verdim. Bundan sonra beni artık tarih yargılar. Ülkenin o tarihteki ve öncesindeki durumunu büyük Türk milleti bilmektedir. Biz o gün doğru olanı yaptık. Bugün olsaydı yine aynı şekilde ihtilal yapardık. Tabii adli yargı mensupları görevlerini yapmaktadır. Benim görevim olanlara yardımcı olmaktır. Bu beyanımı da onun için yapmaktayım. Sanık olmadığımı yukarıda açıklamıştım. Bu nedenle bu beyanımın dışında başka bir beyanda bulunmayacağım.”

Evren ‘Yanıt vermeyeceğim’ demesine rağmen Hâkim Süleyman İnce ’nin sorularını yanıtlamaktan kendisini alamadı. Evren, Harekât Planı’nın kimler tarafından hazırlandığı sorusuna “Hatırlamıyorum. Üzerinden 20 sene geçmiş” yanıtı verdi.

Evren, “Plana ilişkin talimatı siz mi verdiniz” sorusu üzerine ise şu yanıtı verdi: “Genelkurmay Başkanlığı tarafından talimat verildi. İmza benimdir. Buna istinaden 1. Ordu Komutanı tarafından yayımlanmıştır. Haydar Saltık’a benim tarafımdan yetki verilmiştir.”

Mahkeme heyeti Evren’e “Bir sağdan bir soldan idamlar yaptık” açıklamasını da sordu. Evren, bu soruya şok bir yanıt verdi: “Mahkemelerden sağdan da soldan da ceza alanlar vardı. İdamlar bir sağdan bir soldan yapıldı. Bu suretle hiçbir tarafı tutmadığımıza dikkat çekilmek istenmiştir.” Evren işkencelere ilişkin soruyu ise yanıtlamadı.

Şahinkaya hiçbir soruya yanıt vermedi

Mahkeme heyeti, savunmasını tamamlamasının ardından Tahsin Şahinkaya’ya 6 soru yöneltti. Darbenin nasıl yapıldığı, ne zaman kararlaştırıldığı, şartlarının olgunlaşması konusunda kanlı olayların gerçekleşmesi beklenip beklenilmediğini soran mahkemenin yönelttiği en dikkat çekici soru ise, “Darbenin yapılmasında ABD ’nin veya başka bir ülkenin rolü olup olmadığı” oldu. Şahinkaya mahkemece kendisine yöneltilen bütün sorulara “Yanıt vermeyeceğim” karşılığını verdi. Mahkemenin sorularının ardından müdahil avukatları Şahinkaya’ya sorularını yöneltti. Ancak Şahinkaya “Tam adınız nedir” sorusuna verdiği “Ali Tahsin Şahinkaya’dır. Ali rahmetli amacımın ismi” yanıtı dışında hiçbir soruyu yanıtlamadı. Davaya müdahilliği kabul edilen Prof. Dr. Baskın Oran da Şahinkaya’ya hazırladığı 5 soruyu yöneltti. Sorularına yanıt alamayan Oran sanığa, “Sükût ikrardan gelir, cevap vermeyi reddetmek suçlamaları kabul etmekten kaynaklanır” diye seslendi.

İşte ‘Paşa’nın canını sıkan bazı sorular

‘Hiçbir soruya yanıt vermeyeceğim’ demesine rağmen, mahkemenin kararı üzerine, “tutanaklara geçmesi amacıyla” Tahsin Şahinkaya’ya yüzlerce soru yöneltildi. Şahinkaya’nın zaman zaman tepki duyduğu hissedilen ve hiçbirini yanıtlamadığı o sorulardan bazıları şöyle:

İşkencede susma hakkını kullanan kişiler için örgütsel tavır yorumu yapılıyordu. Bu suskunluğunuz örgütsel bir tavır mı? Bu konuda nerede eğitim aldınız?
Dünkü kahveniz şekerli miydi?
Sıkıntılı olduğunu görüyorum, başparmağınızı onun için mi oynatıyorsunuz?
İşkencehanelerde ciğerleri patlatılan, coplanan, ırzına geçilen genç kızların göğüslerinde sigara söndürülmesinden daha mı az acı duyuyorsunuz?
Pişmanlık hükümlerinden yararlanmak ister misiniz?
Bir gün yargılanabileceğinizi düşündünüz mü?
12 Eylül’de susma hakkını kullananlara ne yapıldığını biliyor musunuz?