Mimar Ali ihsan Alınak, geçtiğimiz günlerde gerçekleştirilen Nahçıvan/Azerbaycan gezisine dair izlenimlerinin ikinci bölümünü paylaşıyor.

Alınak bu bölümde, bölgenin yakın tarihinde derin yaralar bırakan zorunlu göçün izlerini, tanıklık ettiği yaşam hikâyelerini ve Karabağ'ın bugün taşıdığı umut atmosferini ele alıyor. Kısa ama çarpıcı notlarında, hem geçmişin sessiz tanıklığını hem de geleceğe dair güçlü bir toparlanma isteğini aktarıyor. 

İşte o yazı…

KAÇKINLARIN HAFIZASI, UMUDUN PUSULASI! 

"Had bilmek, bu coğrafyanın ruhunu anlamak için en doğru yaklaşım oluyor." (Kafkasya'nın Ruhu! - Ali ihsan ALINAK)

Herkes üç günlüğüne arkadaş oldu; ama o üç gün, geride kolay kolay silinmeyecek kadar derin izler bıraktı.

Azerbaycan ziyaretinin güncesi, yaşanan her anın içindeki duyguları, gözlemleri ve karşılaşmaları hayatın olağan akışına taşıyor. 

Asıl mesele, bu deneyimlerin bıraktığı işaretleri doğru yere yerleştirmek; çıkarımları olgunlaştırmak, dersleri geleceğe dönük bir pusulaya dönüştürmektir.

KAÇKINLARIN GÜNCESİ

Heyetten bir grubun Karabağ'a ziyaret gerçekleştirdiği saatlerde, ben Bakü'nün yağmurlu bir gününde Laçin'den zorunlu göç etmiş eski bir dostumla buluştum. Yılların hasretini bir sofranın etrafında, yumuşak bir sohbetle giderdik. Masada sadece yemek yoktu; 30 yılı aşkın süren yurt özlemi, yarım kalmış hikâyeler, bir türlü yerine oturmayan duygular vardı. Arada kalmışlığın ağır ama bir o kadar da sahici yankısı, konuşmalarımızın her cümlesine sinmişti.

Bakü'nün dış çeperinde, örgüsüz duvarların ardında göçmen kimlikleriyle bir hayat kurdular. Siyaseten de fiziken de yurtlarından kopmadılar; gönülleri Laçin'de, Kelbecer'de, Fuzuli'de kaldı. Uluslararası hukukta "muhacir" statüsündeydiler; Azerbaycan'ın kendi ekosistemi içinde ise özel bir saygı ve önemle anılıyorlardı. Yıllarca kişi başı 90 manatlık yardımla ayakta kalmaya çalıştılar. Ülke dönüştükçe, onlar da daha görünür oldu; hikâyeleri devletin ve toplumun hafızasında yeniden yer etti.

DEĞİŞEN KADER

Ta ki İkinci Karabağ Savaşı'na kadar…

Ermenistan ile yıllarca süren müzakerelerin sonuçsuz kalışıyla başlayan çatışmalar, Karabağ Ermenileri için ağır bir kayba dönüştü. Savaş sonrası oluşan uluslararası yeni jeopolitik tabloyla birlikte Karabağ'a yönelik yatırım hamleleri adeta zirveye çıktı. Yaklaşık 250 bin konut ve onlarca yeni şehir planlaması, yıllardır zor şartlarda yaşayan kaçkınların hayallerine bir umut gibi doğdu.

Hükümet, iki yıl içinde büyük bölümünün yurtlarına dönebileceğini öngörüyor. Sadece bir dönüş değil, aynı zamanda yeni bir refahın, daha güçlü bir yaşamın vadini taşıyor bu süreç. Yıllarca memleketlerinin yolunu unutmadan yaşayan yaklaşık bir milyon göçmen için bu, tarihin yeniden yazılması anlamına geliyor.

ACI VE EMPATİ

Tüm bu umutlu tabloya rağmen, içlerinde başka bir duygu daha var… Karabağ'ı terk etmek zorunda kalan yüz bini aşkın Ermeni için duyulan sessiz bir acıma, insani bir empati…

"Keşke hiç bunlar yaşanmasaydı," der gibi; savaşın bıraktığı kayıplara, yok olan evlere ve parçalanan ailelere duyulan derin bir saygı var. Onlar kendi acılarını taşırken, başkalarının acısını da görmezden gelmeyen bir topluluk; bu coğrafyanın en sert gerçekleri içinde bile insan kalan insanlar.

Bakü ziyaretinin güncesi, bütün bu duyguların, gözlemlerin ve karşılaşmaların taşıdığı ağırlığı sakince anlatıyor. Kimlik, yurt, aidiyet, gurbet ve umut… Hepsi aynı hikâyenin birbirine dokunan parçaları.

Ve belki de asıl ders şu; bir toplumun hafızası sadece kazandıklarıyla değil, kaybettikleriyle ve o kayıpları nasıl andığıyla da şekillenir.

Özetle, yaklaşık bir milyon Azerbaycanlı Türk ve Kürt kaçkın, acılarıyla birlikte yaşama tutunurken; bir yandan da bölgede yaşanan drama insani bir merhametle bakıyor. Her iki tarafın da kayıplarının yasına hürmet ederek!

..devam edecek

10 Aralık 2025 | Kars