İzmir’in Karabağlar ilçesinde 18 Ağustos’ta başlayıp Seferihisar ve Menderes’e sıçrayan orman yangını büyük bir tartışmayı da kamuoyu gündemine getirdi: "Türkiye'de orman yangınlarında neden söndürme uçakları kullanılmıyor?"

Bakan Pakdemirli - THK tartışması

bianet'tten Hikmet Adal'ın özel haberinde, Yangının olduğu bölgede olanlar ilk günden itibaren sosyal medyada "Yangın uçakları müdahale etmiyor" diye itirazlarını dile getirince, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli bir açıklama yaptı ve Türk Hava Kurumu'nun (THK) uçaklarının bozuk olduğunu savundu.

Pakdemirli'nin açıklamalarının ardından bianet'in ulaştığı THK yetkilisi ise "Uçaklarımız bozuk değil. Bakanlık yardım teklifimizi geri çevirdi. İhaleyi alan şirketin elinde yangın söndürme uçağı yok, o nedenle uçakla müdahale edemiyorlar" dedi.

THK'nın bu açıklamasından bir gün sonra ise Bakan Pakdemirli "Hükümetimize siyasi saldırı var. THK siyasetin oyuncağı olmuş durumdadır. Ana muhalefet ile birlikte hareket ediyor" diye konuştu.

Aynı gün THK'nın uçaklarının "Uçuşa elverişlilik sertifikası" olduğu ortaya çıktı.

Ancak tartışma burada bitmedi, CHP Milletvekili Gamze Taşçıer de THK uçaklarının bozuk olmadığına dair görüntüleri sosyal medyada paylaştı.

Bu sürecin ardından tartışmaların merkezine oturan 94 yıllık Türk Hava Kurumu'nun tarihini derledik: 

Uçak fabrikaları kurup devretti

* THK, Türkiye’deki sivil havacılık konusunda en büyük ve en eski kurumlardan biri olarak biliniyor. Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle ilk olarak Türk Tayyare Cemiyeti adıyla 16 Şubat 1925’te kuruldu ve Türkiye'de havacılık sanayisini kurmak, askeri, sivil, sportif ve turistik havacılığın gelişmesini sağlamak gibi temeller üzerine inşa edildi. 1935’te Türk Hava Kurumu (THK) adını aldı.

* Kurulduğu günden bu yana 'kamu yararına çalışan dernek' statüsünde olan kurum, Türkiye havacılığının gereksinimi olan teknik personelin eğitilmesini sağlamak işin 23 Nisan 1926’da "Tayyare makinist mektebi"ni açtı.

* Aynı yıl Almanya menşeili Junkers firmasıyla işbirliği yaparak, Türkiye’nin ilk uçak fabrikasını Kayseri’de kurdu. Junkers’in lisansıyla THK burada A-19 ve A-20 uçaklarını üretti. Fakat fabrika 1929’da Milli Savunma Bakanlığı'na devredildi.

* THK, kurulmasını izleyen ilk 10 yıl içinde 351 uçak satın alarak bu uçakları Türk Silahlı Kuvvetleri'ne bağışladı.

Ulusal uçak projesi yarım kaldı 

* 1932’de kurumun yurt dışında eğittiği mühendislerden Selahattin Reşit ve ekibi motor ve pervanesi dışında tüm parçaları Türkiye malı olan ilk ulusal tipteki uçak olan MMV-1’in prototipini üretti fakat uçağın testleri henüz tamamlanmadan proje yarıda kesildi.

* 1935’te THK’nın uçak fabrikası olan Türkkuşu kuruldu. Ankara’daki bu fabrikada yurtdışından getirilen patentli uçakların üretim ve revizyonu yapılıyordu. Aynı zamanda fabrika tamamı yerli tasarım uçaklar ve planörler geliştirmek üzere bir etüt bürosunu da içeriyordu.

* 21 kişilik ekipten oluşan bu etüt birimi 1952 yılına kadar 16 tip uçak tasarımı gerçekleştirdi. 16 tip uçağın 12’sinin projesi sonuçlandırılırken ambulans ve turizm uçağı olarak tasarlanan THK-5’ler Danimarka’ya ihraç edildi.

* Fabrikada İngiliz menşeili Miles Magister eğitim uçaklarının seri montajının yanı sıra, THK-1, 3, 4, 7, 9, 13 planörleri ile THK-2, 5 ve 10 tiplerinde eğitim, sağlık ve nakliye uçakları üretildi.

Gençlerin havacılık eğitimleri

* Kurum 1930’lu yılların başından itibaren peş peşe paraşüt, planör, motorlu uçuş ve model uçak okulları açtı. 

* Türkiye’nin ilk motor fabrikası THK tarafından Atatürk Orman Çiftliği'nde kuruldu. Bu fabrikanın 1951’e kadar faal kaldı. Daha sonra ise Makina ve Kimya Endüstrisi'ne devredildi.

* Fabrikalarının kapatılması ya da devredilmesi sonrasında Türk Hava Kurumu daha çok gençlerin eğitimine yöneldi. Kurumda geçtiğimiz yıl 252 kişiye planör, 3 bin 418 kişiye paraşüt, 24 bin 131 kişiye model uçak, 75 kişiye yelken kanat, 2 bin bir kişiye yamaç paraşütü kursu verildi ve 40 hava gösterisi gerçekleştirildi.

36 yıl yangın söndürdü

* Uluslararası Havacılık Federasyonu (FAI) ve Uluslararası Hava Öğrenci Mübadelesi (IACE) üyelikleri bulunan kurum, sportif havacılıktan havadan yangın söndürmeye, hava ambulans hizmetinden uçakların bakım imalatına, akademik ve pilotaj eğitimlerinden uçak bakım ve modernizasyonuna birçok alanda hizmet gösteriyor.

* THK, 36 yılda 26 bin saatten fazla orman yangını söndürme uçuşu gerçekleştirdi. Envanterindeki yangın söndürme uçaklarlarıyla Kıbrıs, Arnavutluk, Libya, İtalya, İsrail ve Kore gibi ülkelerde de çıkan orman yangınlarına da müdahale etti. Kurumun bünyesinde ayrıca Türk Hava Kurumu Üniversitesi adıyla bir üniversitede bulunuyor.