Kürt edebiyatının ve siyasi düşüncesinin unutulmaz ismi, şair ve yazar Cigerxwîn (Cegerxwin), aramızdan ayrılışının 41. yılında saygı ve özlemle yad ediliyor.
Hayatını Kürt dilinin ve kültürünün yaşatılmasına adayan Cigerxwîn, 22 Ekim 1984'te İsveç'in Stockholm kentinde vefat etmişti.
Kürt edebiyatının unutulmaz ismi, şair, yazar ve tarihçi Cigerxwîn, 41 yıl önce bugün sürgünde bulunduğu İsveç'in Stockholm kentinde hayata gözlerini yumdu.
BİR ÇOBANIN EDEBİYAT YOLCULUĞU
PolitiKARS’ın derlediği bilgilere göre; asıl adı Şehmuz Hasan olan Cigerxwîn, 1903 yılında, o dönem Mardin’e bağlı olan Gercüş'ün Hisar köyünde dünyaya geldi. Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla ailesi, Suriye'nin Amûde kasabasına göç etmek zorunda kaldı. Küçük yaşlarda çobanlık ve ırgatlık yaparak hayata atılan Cigerxwîn’in eğitim hayatı ise 18 yaşında Diyarbakır'daki bir medresede başladı. İşte bu medrese yıllarında Kürt kültürü ve edebiyatıyla derin bir bağ kurdu.
ŞİİR, SİYASET VE SÜRGÜN YILLARI
Cigerxwîn'in hayatı, 1925'teki Şeyh Said İsyanı'na katılmasıyla önemli bir dönüm noktasına geldi. İsyanın bastırılmasının ardından sürgün yılları başladı. Önce Irak'a, daha sonra ise yeniden Amûde'ye gitti. Bu dönemde ilmi eğitimini tamamlayan Cigerxwîn, 1928'den itibaren Kürtçe şiirler yazmaya başladı. Duygularını ve halkının yaşadıklarını aktarmak için "Yüreği Kanlı" anlamına gelen "Cigerxwîn/Cegerxwin" mahlasını kullanmaya başladı. Şiirleri, dönemin önemli yayın organlarından Hawar Dergisi'nde okuyucuyla buluştu.
AKTİVİST KİMLİĞİ VE PARTİ MÜCADELELERİ
Cigerxwîn, edebi kişiliğinin yanı sıra aktif bir siyasi aktivistti. 1946'da Kamışlo'ya yerleşti ve "Özgürlük Meclisi ve Kürt Birliği" adlı oluşumun başına geçti. 1948'de Suriye Komünist Partisi'ne üye oldu, hatta 1954'te parlamentoya adaylığını koydu. Ancak siyasi arayışları 1957'de Suriye Kürdistan Demokrat Partisi'ni kurmak ve burada merkez komite üyesi olarak görev almak yönünde devam etti.
AKADEMİSYEN YÖNÜ VE DİL MÜCADELESİ
1959 yılında Irak'a geçen Cigerxwîn, Bağdat Üniversitesi'nde Kurmanci lehçesiyle Kürtçe ders veren ilk öğretmen olarak tarihe geçti. Bu dönem, onun için dil ve kültür mücadelesini akademik bir zemine taşıdığı yıllar oldu. Kürtçe dil bilgisi kitabı ve sözlük çalışmalarıyla dilin standartlaşmasına büyük katkı sundu. 1963'te siyasi faaliyetleri nedeniyle tutuklanması, onu mücadelesinden hiç vazgeçirmedi.
SON YILLARI VE EDEBİ MİRASI
Artan siyasi baskılar nedeniyle 1973'te Lübnan'a, 1979'da ise İsveç'in Stockholm kentine yerleşti. Sürgünün bu son durağı, onun en verimli edebi dönemlerinden biri oldu. "Ronak", "Zend-Avista", "Şefeq" ve "Hêvî" gibi birçok önemli şiir divanını burada yayımladı. 81 yaşında hayata veda eden Cigerxwîn'in naaşı, vasiyeti üzerine Kamışlo'ya getirilerek burada toprağa verildi.
CİGERXWIN'İN ÇOK YÖNLÜ ESERLERİ
Cigerxwîn, yalnızca bir şair değil, aynı zamanda bir tarihçi, dilbilimci ve hikayeciydi. Eserleri, Kürt kültür hayatı için bir hazine değerindedir.
- Şiirleri: "Sewra Azadî", "Kîme Ez?", "Ronak" ve "Aşîtî" gibi birçok divan, onun en bilinen çalışmalarıdır.
- Dil ve Kültür Çalışmaları: "Destûra Zimanê Kurdî" (Kürt Dil Bilgisi) ve "Ferheng" (Sözlük) gibi eserleri, Kürtçenin eğitim ve akademi dili olması yolunda temel taşlardır.
- Tarih Araştırmaları: Ölümünden sonra yayımlanan 3 ciltlik "Tarîxa Kurdistan" (Kürdistan Tarihi) adlı eseri, bu alandaki en kapsamlı çalışmalardan biridir.
Cigerxwîn, bıraktığı onlarca eser ve ilham verici yaşam öyküsüyle, bugün hala sevenleri ve okuyucuları tarafından anılıyor.