Sıcak hava dalgalarıyla birlikte toplumda yaygınlaşan yaz alışkanlıkları, yıllardır kulaktan kulağa aktarılan sağlık önerileriyle şekilleniyor.
Çay harareti alır mı, klimadan hasta olunur mu, güneş cilde zarar verir mi? Bunların ne kadarı bilimsel gerçek, ne kadarı sadece söylentiden ibaret?
Yaz aylarında halk arasında dolaşan sağlık önerilerinin çoğu bilimsel değil, uzmanlara göre bazı alışkanlıklar faydalı, bazılarısa sadece söylentiden ibaret.
PolitiKARS’ın BBC Türkçe'den derlediği bilgilere göre; uzman görüşlerine başvurarak yaz mevsimine dair en yaygın sağlık mitlerini masaya yatırdı.
ÇAYIN HARARETLE İLİŞKİSİ: SİZİ SERİNLETİYOR MU, YOKSA KANDIRIYOR MU?
Yazın sıcağında sıcak çay içmenin harareti aldığına dair yaygın bir inanış var. Bu durum, mantıksız gibi görünse de bilimsel bir açıklaması mevcut. İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Mert Bektaş’a göre sıcak içecekler, vücudun terleme mekanizmasını aktive ediyor. Terin buharlaşması, vücut ısısının düşmesini sağlıyor. Çay, içerdiği antioksidanlarla cilt kan akışını artırarak serinlemeye yardımcı oluyor. Ancak bu etki için ölçülü tüketim şart.
KLİMA ‘ÇARPMAZ’ AMA RAHATSIZ EDEBİLİR: İŞTE UZMAN GÖRÜŞÜ
Yaz aylarında en çok duyulan uyarılardan biri de “klima çarpması”. Grip benzeri belirtiler gösteren bu durum aslında enfeksiyon değil. Uzmanlara göre ani sıcaklık değişimi, kaslarda spazmlara ve yorgunluk hissine neden olabiliyor. Dr. Bektaş, düzenli bakımı yapılmayan klimaların bakteri üretebileceğini, bunun ise üst solunum yolu sorunlarını tetikleyebileceğini söylüyor. Bu nedenle ideal ortam sıcaklığı korunmalı, filtreler düzenli temizlenmeli.
GÜNEŞ ALTINDA SAATLERCE KALMAK NE KADAR TEHLİKELİ?
Güneş çarpması, yazın en sık görülen sıcak kaynaklı sağlık sorunlarından biri. Özellikle 10.00 ile 16.00 saatleri arasında güneşe doğrudan maruz kalmak; baş dönmesi, tansiyon düşüklüğü, baygınlık ve halsizlik gibi şikayetlere yol açabiliyor. Uzmanlar, güneş altında kalma süresinin sınırlandırılmasını, gölgede dinlenmeyi ve bol su tüketimini öneriyor.
CEREYANDA KALMAK GERÇEKTEN HASTA EDER Mİ?
Toplumda “cereyanda kalınca hasta olunur” inancı oldukça yaygın. Ancak bu durumun bilimsel bir karşılığı yok. Rüzgârlı ortamda uzun süre bulunmak doğrudan hastalık nedeni sayılmasa da kas tutulmalarına neden olabiliyor. Halsizlik ve baş ağrısı gibi belirtiler görülebilir ancak enfeksiyon riski taşımıyor. Uzmanlar, cereyanın daha çok kas-iskelet sistemini etkilediğini vurguluyor.
YEMEK ÜSTÜ YÜZME: NE ZAMAN GÜVENLİ?
Denize girme saatleri konusunda sıkça yapılan uyarılar arasında yemek sonrası yüzmek en dikkat çekeni. Dr. Bektaş, yemek sonrası sindirim sistemine yönlenen kan dolaşımı nedeniyle zorlayıcı aktivitelerin mide kramplarına ve baş dönmesine yol açabileceğini belirtiyor. Özellikle ağır öğünlerden sonra en az 30 dakika beklemek; yüzmek, duş almak gibi aktivitelerden kaçınmak gerekiyor. Bu süre içinde vücut dengesini toparlıyor.
REGL DÖNEMİNDE YÜZMEK TEHLİKELİ Mİ YOKSA ÖNYARGI MI?
Regl dönemi kadınlar için yüzme aktivitelerinde çekince yaratabiliyor. Kadın Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. İrem Yaman’a göre, temiz deniz veya havuzlarda yüzmek enfeksiyon riski taşımıyor. Ancak bu dönemde hijyen daha da önem kazanıyor. Tampon ya da menstürel kap kullanımı önerilirken, yüzme sonrasında duş alınması ve mayo değişimi enfeksiyonların önlenmesinde kritik rol oynuyor.
DONDURMA BOĞAZI ÜŞÜTÜR MÜ YOKSA MİKROPLAR MI SORUMLU?
Soğuk yiyeceklerin boğaz enfeksiyonu yaptığı düşünülse de bunun bilimsel dayanağı zayıf. Asıl neden enfeksiyon oluşturan mikroorganizmalardır. Uzmanlar, soğuk zincir koşullarında saklanan ve son kullanma tarihi kontrol edilen dondurmaların güvenle tüketilebileceğini belirtiyor. Ölçülü tüketim ve hijyen kuralları ihmal edilmediği sürece herhangi bir sağlık sorunu oluşturmaz.
SICAK HAVADA UYKU HALİ: YORGUNLUĞUN GERÇEK SEBEPLERİ
Sıcak havalarda görülen halsizlik ve uyku hali, vücudun iç ısısını korumaya çalışmasından kaynaklanıyor. Bu çaba, enerji harcamasını artırıyor ve damarların gevşemesiyle birlikte tansiyon düşüklüğüne yol açabiliyor. İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Gülden Yürüyen, terleme yoluyla iç ısıyı düşürmenin vücudu yorduğunu; bol su içmenin bu etkiyi hafiflettiğini söylüyor.
BRONZLAŞMA SAĞLIKLI GÖRÜNÜM MÜ YOKSA RİSK Mİ?
Güneşlenmek, D vitamini üretimini teşvik etse de kontrolsüz bronzlaşma ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Deri Hastalıkları Uzmanı Dr. Aliye Sevdem Gülcan, güneşin zararlı UV ışınlarının cilt kanseri riskini artırdığını, özellikle açık tenli bireylerin dikkatli olması gerektiğini vurguluyor. Koruyucu krem, şapka ve güneş gözlüğü gibi donanımlar sayesinde risk minimuma indirilebiliyor.
GÜNEŞ YANIĞINA YOĞURT SÜRMEK: DOĞAL TEDAVİ Mİ, YANLIŞ ALIŞKANLIK MI?
Yoğurt sürmek, halk arasında güneş yanığına karşı doğal bir çözüm gibi görünse de uzmanlar bu yöntemin mikrop taşıma riski nedeniyle önerilmediğini belirtiyor. Gülcan’a göre, yoğurt ciltte geçici serinlik hissi verse de enfeksiyon riskini artırabiliyor. Hafif yanıklarda soğuk kompres, nemlendirici kremler ve bol su tüketimi, iyileşme sürecini destekliyor. Şiddetli yanıklarda mutlaka bir dermatologdan destek alınmalı.