Tutuklamalarda Haberal KRİTERLERİ
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun Mehmet Haberal’ın kendisini tahliye etmeyen hakimlere açtığı tazminat davasında verdiği karara göre hakimler, tutuklama konusunda karar verirken yeni kr
A+A-
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun Mehmet Haberal’ın kendisini tahliye etmeyen hakimlere açtığı tazminat davasında verdiği karara göre hakimler, tutuklama konusunda karar verirken yeni kriterlere bakacak.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun Başkent Üniversitesi eski Rektörü Mehmet Haberal’ın kendisini tahliye etmeyen hakimlere açtığı tazminat davasında verdiği onama kararı çok önemli bir emsal oldu. Vatan gazetesinin haberine göre kararın ayrıntıları, tutuklama konusunda yeni bir düzene geçilmesi gerektiğine işaret ediyor.
Genel Kurul’un onadığı karar 58 bin tutuklu sanık için de emsal olabilecek nitelikte tespitler içeriyor. Gerekçedeki en önemli tespit, AİHM yargılamalarında temel alınan AİHS (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi) ile CMK’nın (Ceza Muhakemesi Kanunu) karşılaştırılması oldu.
Anayasa’ya göre AİHS’in “iç hukuk kuralı” olduğu ve kanunlardan önce uygulanması gerektiği belirtilen gerekçede CMK’da “katolog suçlar” olarak adlandıralan terör ve diğer bazı suçlarda daha kolay tutuklama kararı verilmesinin AİHS’e aykırı olduğu belirtildi.
Kararda, AİHM’e göre aslolanın tutuksuz yargılama olduğu ve salt suçun niteliğinin, tutuklama için yeterli olmayacağı belirtildi ve tutuklama dışında, başka koruma tedbirleri verilebileceği ifade edildi.
Kararda, AİHM’in 2007’de Özden Bilgin’in Türkiye’ye karşı açtığı davada verilen karardan da alıntı yapılarak sadece şu 4 durumda kefaletle tahliye talebinin reddedilebileceğine ilişkin tespiti yer aldı:
1- Sanığın duruşmalara katılmaması.
2- Tahliye edildiği takdirde adaletin işleyişini bozmak için girişimde bulunması.
3- Tutuksuz yargılanırken başka suçlar işlemesi.
4- Toplum düzenini bozma riskinin bulunması.
Karar, adli suçlar ile terör, çete ve darbe girişimi gibi suçlardan tutuklu olanların büyük bölümünü etkileyebilecek.
Özellikle CMK’daki tutuklamaya ilişkin düzenlemelerin AİHM kararlarına aykırı olduğu yönündeki tespit, makul süreleri aşan tutuklama kararlarını veren hakimlerin tazminat ödemekle karşı karşıya kalmalarına neden olabilecek.
TÜM TUTUKLULARIN TAHLİYESİ MÜMKÜN DEĞİL
Ne var ki karar bütün tutukluların tahliye olacağı anlamına da gelmiyor. Hakimlerin, tutuklama konusundaki kararlarında AİHM içtihatlarını göz önüne almaları ve her bir dosyada, bu içtihatlardaki kriterlere göre karar vermeleri gerekecek.
Bu durumda örneğin, toplum düzenini bozma riski bulunan bir tecavüz hükümlüsü tahliye olmayabilecek. Ancak karar özellikle Ergenekon ve KCK gibi davalardaki tutuklama kararları üzerinde etkisi olabilecek.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun Başkent Üniversitesi eski Rektörü Mehmet Haberal’ın kendisini tahliye etmeyen hakimlere açtığı tazminat davasında verdiği onama kararı çok önemli bir emsal oldu. Vatan gazetesinin haberine göre kararın ayrıntıları, tutuklama konusunda yeni bir düzene geçilmesi gerektiğine işaret ediyor.
Genel Kurul’un onadığı karar 58 bin tutuklu sanık için de emsal olabilecek nitelikte tespitler içeriyor. Gerekçedeki en önemli tespit, AİHM yargılamalarında temel alınan AİHS (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi) ile CMK’nın (Ceza Muhakemesi Kanunu) karşılaştırılması oldu.
Anayasa’ya göre AİHS’in “iç hukuk kuralı” olduğu ve kanunlardan önce uygulanması gerektiği belirtilen gerekçede CMK’da “katolog suçlar” olarak adlandıralan terör ve diğer bazı suçlarda daha kolay tutuklama kararı verilmesinin AİHS’e aykırı olduğu belirtildi.
Kararda, AİHM’e göre aslolanın tutuksuz yargılama olduğu ve salt suçun niteliğinin, tutuklama için yeterli olmayacağı belirtildi ve tutuklama dışında, başka koruma tedbirleri verilebileceği ifade edildi.
Kararda, AİHM’in 2007’de Özden Bilgin’in Türkiye’ye karşı açtığı davada verilen karardan da alıntı yapılarak sadece şu 4 durumda kefaletle tahliye talebinin reddedilebileceğine ilişkin tespiti yer aldı:
1- Sanığın duruşmalara katılmaması.
2- Tahliye edildiği takdirde adaletin işleyişini bozmak için girişimde bulunması.
3- Tutuksuz yargılanırken başka suçlar işlemesi.
4- Toplum düzenini bozma riskinin bulunması.
Karar, adli suçlar ile terör, çete ve darbe girişimi gibi suçlardan tutuklu olanların büyük bölümünü etkileyebilecek.
Özellikle CMK’daki tutuklamaya ilişkin düzenlemelerin AİHM kararlarına aykırı olduğu yönündeki tespit, makul süreleri aşan tutuklama kararlarını veren hakimlerin tazminat ödemekle karşı karşıya kalmalarına neden olabilecek.
TÜM TUTUKLULARIN TAHLİYESİ MÜMKÜN DEĞİL
Ne var ki karar bütün tutukluların tahliye olacağı anlamına da gelmiyor. Hakimlerin, tutuklama konusundaki kararlarında AİHM içtihatlarını göz önüne almaları ve her bir dosyada, bu içtihatlardaki kriterlere göre karar vermeleri gerekecek.
Bu durumda örneğin, toplum düzenini bozma riski bulunan bir tecavüz hükümlüsü tahliye olmayabilecek. Ancak karar özellikle Ergenekon ve KCK gibi davalardaki tutuklama kararları üzerinde etkisi olabilecek.
HABERE YORUM KAT