Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sürerken, “Savaşsız Çocukluk Projesi” kapsamında Türkiye’ye getirilen 510 Ukraynalı yetim çocuğa ilişkin hazırlanan rapor, korkunç ihmal ve istismar iddialarını ortaya çıkardı.
Ukraynalı 11 yetkilinin imzasını taşıyan rapora göre, Antalya’da konaklatılan çocuklar hem psikolojik hem de fiziksel şiddete maruz kaldı; iki kız çocuğu ise otel çalışanları tarafından hamile bırakıldı.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sırasında “Savaşsız Çocukluk Projesi” kapsamında Türkiye’ye getirilen 510 yetim çocuğun Antalya’daki konaklama sürecinde ciddi ihmal ve istismara uğradığı ortaya çıktı.
SAVAŞTAN KAÇIRILAN ÇOCUKLAR ANTALYA’YA GETİRİLDİ
PolitiKARS’ın haber sitelerinden derlediği bilgilere göre; Rusya’nın 24 Şubat 2022’de başlattığı saldırılar sonrası, Dnipropetrovsk Oblastı’nda binlerce çocuk çatışmaların ortasında kaldı. Ukraynalı iş insanı Ruslan Shostak’ın kurucusu olduğu Shostak Vakfı, 510 yetimi Türkiye’ye tahliye etti. Çocuklar, Antalya’ya geldiklerinde güvenli bir ortam bulacaklarını düşünüyordu ancak gerçek çok farklıydı.
Kız çocukları 15 yaşındaki N. ve 16 yaşındaki I. ile birlikte onlarca yetim, vakfın yürüttüğü proje kapsamında Türkiye’de otellere ve bazı çocuk koruma kurumlarına yerleştirildi. Sosyal medya paylaşımlarında mutlulukları öne çıkarılsa da, arka planda ağır bir tablo vardı.
HEYETİN ZİYARETİ GERÇEĞİ ORTAYA ÇIKARDI
2024’ün Mart ayında, Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Komiseri, Dnipropetrovsk Askeri İdaresi, Türkiye Kamu Denetçiliği Kurumu ve UNICEF temsilcilerinin bulunduğu heyet, çocukların kaldığı oteli denetledi. O sırada otelde 253 çocuk ve 85 refakatçi bulunuyordu.
Heyetin incelemesi, sistematik ihmal ve istismarı gün yüzüne çıkardı.
OTEL ÇALIŞANLARININ İKİ KIZ ÇOCUĞUNU HAMİLE BIRAKTIĞI BELGELENDİ
OCCRP’nin ulaştığı rapor, iki kız çocuğunun otel çalışanları tarafından hamile bırakıldığını ortaya koydu. 23 yaşındaki aşçı M.’nin 15 yaşındaki N. ile, 21 yaşındaki aşçı S.’nin ise 16 yaşındaki I. ile defalarca görüştüğü tespit edildi.
Tanık ifadelerine göre, Ukraynalı refakatçiler bu yakınlaşmaları engellemek bir yana, görüşmelerin gerçekleşmesine göz yumdu; hatta bazıları kolaylaştırıcı rol oynadı.
Hamile kalan iki kız, durum fark edilince alelacele Ukrayna’ya gönderildi. Sosyal destek almadan doğum yaptılar. Genç yaşta anne olan I., doğumdan üç ay sonra intihara teşebbüs etti. “O dönem yaşamak istemiyordum” diyerek yaşadığı travmayı anlattı.
SORUŞTURMALAR HEM TÜRKİYE’DE HEM UKRAYNA’DA KAPATILDI
Ukrayna’da 2024’te başlatılan soruşturma, delil yetersizliği gerekçesiyle 2025 Haziran’ında kapatıldı. Hiçbir kişi yargı önüne çıkarılmadı. Türkiye’de açılan soruşturmada da takipsizlik kararı verildi.
Antalya Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’nün suç duyurusu ise sonuçsuz kaldı. Avukatların itirazları mahkeme tarafından reddedildi. Aile Bakanlığı, konuya ilişkin soruları yanıtsız bıraktı.
BAKANLIK VE UNICEF DEVRE DIŞI BIRAKILDI
Rapora göre Shostak Vakfı, Türkiye’deki ilgili kurumların çalışmalarını kısıtladı. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı çalışanları, vakfın iletişimi engellediğini ve çocuk haklarının ihlal edildiğine dair endişelerini Ukrayna’ya iletti.
Çocukların Türkiye’ye gelişi, 2022’de Emine Erdoğan ile Olena Zelenska’nın görüşmesi sonrası planlanmıştı. Aile Bakanlığı’nın sitesinde, çocukların konaklaması ve sosyal hizmetlere erişiminin devletin sorumluluğunda olduğu açıkça belirtiliyor.
OTELDE İHMAL ZİNCİRİ: KAYIP ÇOCUK, KÖTÜ MUAMELE, SAĞLIK EKSİKLİKLERİ
Otel raporu, çocukların yaşam koşullarının son derece yetersiz olduğunu; kötü muameleye maruz bırakıldıklarını, günlük işlere zorlandıklarını, özel diyet ihtiyaçlarının karşılanmadığını, temiz çarşaf ve sağlıklı içme suyunun bulunmadığını, acil durum ekipmanının eksik olduğunu ve tıbbi bakımın neredeyse hiç sağlanmadığını ortaya koyuyor. Ayrıca bir çocuk kaybolmuş, sahilde helikopterle yapılan arama sonucunda bulunmuştur.
ÇOCUKLARLA FON TOPLAMA ETKİNLİKLERİ: KATILMAYANLARA CEZA
Vakıf, bağış toplamak için çocukları şiir okumaya, şarkı söylemeye ve dans etmeye zorladı. Bu etkinliklere katılanlara daha iyi yiyecek ve kıyafet verildi; katılmayanlar cezalandırıldı.
Shostak ise iddiaları reddediyor ve etkinliklerin Ukrayna Büyükelçiliği’nin onayıyla yapıldığını savunuyor.
PROJE KAPATILDI, ÇOCUKLAR ÜLKELERİNE GÖNDERİLDİ
Heyetin ziyaretinden aylar sonra proje Aralık 2024’te sona erdirildi. Çocuklar Ukrayna’ya döndü. Shostak, buna rağmen yüksek bir devlet nişanı aldı.
UZMANLAR: “TÜRKİYE YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEDİ”
Çocuk hakları uzmanı Dr. Selmin Cansu Demir’e göre, yaşananlar Türkiye’nin uluslararası sözleşmeler kapsamında üstlendiği yükümlülüklerin yerine getirilmediğini gösteriyor.
Demir, özellikle cinsel istismar, kötü muamele, güvenlik zafiyetleri ve sağlık hizmeti eksikliklerinin ciddi birer ihlal olduğuna dikkat çekiyor:
“Türkiye’nin sorumluluğu topraklarında bulunan her çocuğu korumaktır. Soruşturmaların etkili yürütülmemesi ve hak ihlallerinin cezalandırılmaması ciddi bir sorun teşkil ediyor.”