Kars ili 2. derecede tehlikeli deprem bölgesinde. Tarihsel dönemlerde de yıkıcı depremlerden etkilenen Kars’ta 1900 M=5.9 Kağızman,1926 M=6.0 Gümrü, 1935 M=6.2 Digor, 1976 M=5.1 Susuz ve 1988 M=6.8 Erivan depremleri hasara ve can kaybına neden oldu.
Kentin kuzey ve kuzeydoğusunda yer alan ilçelerde ve Aras vadisi boyunca yoğun olarak gözlenmekte. En çok heyelan Kağızman ilçesinde gözlenmekte. Kaya düşmesi olayının yoğun olarak yaşandığı illerden birisi olup, Sarıkamış, Digor, Merkez ilçesine bağlı yerleşim birimlerinde gözlenmekte. Su baskını olayları, Aras havzasında yer alan Kağızman, Arpaçay, Selim ve Sarıkamış ilçelerinde gözlenmekte.
1926 YILINDAN BUGÜNE KARS’TA BİN 716 KİŞİ DEPREMDE HAYATINI KAYBETTİ
Kars Stratejik Araştırmalar Merkezi’nden Doğu Anadolu Fay Hattı Araştırma Merkezi Kurulması Önerisi
Kars Stratejik Araştırmalar Merkezi (KSAM), Kars’ta depreme hazırlık stratejisinin geliştirilmesi, deprem risk analiz çalışmalarının başlatılması, Doğu Anadolu Fay Hattı Araştırma Merkezi Kurulması önerisinde bulundu.
Kars Stratejik Araştırmalar Merkezi’nden yapılan açıklamaya göre, Kars’ın ikinci dereceden deprem kuşağı içersinde yer aldığı belirtildi.
İl, ilçe, kasaba ve köy alanlarına yönelik dört koldan depreme hazırlık stratejisi geliştirilmeli açıklaması yapan Kars Stratejik Araştırmalar Merkezi Uzmanları, şehrin her türlü sorununa gösterilen duyarlılıktan daha fazlası Kars’ın depreme hazırlanması konusunda gösterilmelidir, dedi.
Kars’ın ciddi depremler geçirdiğini ve 1926 yılından bugüne Kars’ta 1716 kişinin depremde hayatını kaybettiğini belirten Kars Stratejik Araştırmalar Merkezi Uzmanları, Kars Çevre Durum Raporuna göre Kars’ta ; 22 Ekim 1926 yılında 5,7 büyüklüğündeki bir depremde 355 ölü, 23 Mart 1936 yılında 6,2 büyüklüğündeki Digor depreminde 200 ölü, 23 Mart 1936 yılında 4,5 büyüklüğündeki Kötek depreminde 35 yaralı, 25 Mart 1975 yılında 5,1 büyüklüğündeki Susuz depreminde 2 ölü, 26 yaralı, 30 Ekim 1983 yılında 6,8 büyüklüğündeki Erzurum – Kars depreminde Bin 155 ölü, Bin 142 yaralı, 7 Aralık 1988 yılında 6,9 büyüklüğündeki Akyaka depreminde 4 ölü 11 yaralı ile sonuçlanan ciddi depremler yaşandığı belirtildi.
Kars’ın hareketli bir fay hattı üzerinde bulunduğundan, vatandaşlarımızın “deprem sigortası” yaptırmaları gerektiğine de vurgu yapan uzmanlar, Deprem risk analiz çalışmaları başlatılmalıdır. Doğu Anadolu Fay Hattı Araştırma Merkezi Kurulmalı ve bu hat üzerindeki mühendislik projelerinde (barajlar) sismik aktiviteleri ölçen aletler yerleştirilmelidir. Doğu Anadolu Fay hattı üzerindeki belediyeler plan revizyonlarına ivedilikle başlanmalıdır. 7269 Sayılı Afetler Yasası, 3194 Sayılı İmar Yasası başta olmak üzere yerleşimleri doğal afetlere karşı güvenli kılacak çalışmalara hız verilmeli bu yasalar akıl, bilim, mühendislik normlarını temel almak üzere, meslek odalarının görüşleri alınarak düzenlenmelidir. Yapı envanter çalışmaları yapılmalıdır. Bu envanter çalışmalarına göre bina tip ve önemleri sınıflandırılmalıdır. Yeni yerleşim yerleri tespitleri yapılarak arsa üretimi yapılmalıdır. Depreme dayanıklı projeler ve malzemelerin geliştirilmesi sağlanmalıdır. Yapılacak bilimsel ve mühendislik çalışmaları sonucu, gerekmesi durumunda depremler olmadan depreme karşı güçlendirme imalatları yapılmalıdır. Afet yönetim çalışmaları konusunda belediyeler, valilikler,meslek odaları gibi kurumları bir araya getiren düzenlemeler yapılmalıdır. “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik” geliştirilmeli ve yönetmenliğin uygulanması takip edilmelidir. Denetim uygulamalarının geliştirilmesi için yetkin mühendislik yasası çıkartılarak uygulamaya konulmalıdır. Deprem bilimi başta olmak üzere meslek içi eğitim çalışmaları başlatılmalıdır. Deprem konusu sürekli gündemde tutulmalı ve yurttaşlarımız bilinçlendirilmelidir. Özellikle köylerde anlaşılır ve kolay eğitimler düzenlenmelidir.
KARS DEPREME NE KADAR HAZIR?
Araştırmacı-Yazar Settar Kaya’nın 20 Kasım 2011 tarihinde Kafkas Haber Ajansında yayımladığı “Kars depreme ne kadar hazır?” yazısı ise şöyle:
Yüce yaradan Ülkemizi ve ilimizi her türlü afetten, kazadan, beladan korusun.
Kars 2.derece deprem kuşağındadır. Bu nedenle deprem riski yüksek iller arasındadır.
İlimizde 1926 yılında 5.7 şiddetinde bir deprem yaşanmış ve 355 kişi hayatını kaybetmiştir.
1935 yılında Digor’da 6,2,
1975 yılında Susuzda 5,1,
1988 Yılında Akyaka’da 6,9 şiddetindeki depremler can kaybına neden olmuşlardır.
Tedbirsizliğin Van’ı ne hale getirdiğini gördük. Deprem doğal bir afettir. Bunu önlemeye gücümüz yetmez. Ancak verdiği zararları en aza indirmek bizim elimizde. Bunun için de her an deprem olacakmış gibi hazırlıklı olmamız kaçınılmazdır.
Neler yapılabilir? Biz kamuoyunun gündemime girmesi amacıyla bazı teklifler sunalım. Elbette ki daha iyisini çok muhterem yöneticilerimiz bilir.
1.İlimizin deprem Master Planı hazırlanmalıdır.
2.Kars’ın Risk haritası Çıkarılmalı. Bu harita doğrultusunda alt yapı çalışmaları, İmar planı, il çevre düzeni, ulaşım planı ve diğer çalışmalar yapılmalıdır.
3.Kent bilgi sistemi acilen kurulmalıdır. Bu sistemde Kars’ın bina stoku, (binaların fotoğraflarına varıncaya kadar) tüm özellikleriyle yer almalıdır.
4.İlimizdeki tüm binaların depreme dayanaklılığı ölçülmelidir. Okullar ve hastaneler için bu çalışma bir an önce başlatılmalıdır. Bu konuda İTÜ, ODTÜ VE TMMO gibi kurum ve kuruluşlardan hizmet satın alınmalıdır.
Örneğin Atatürk İlköğretim Okulu eski binanın güvenli olduğunu kim garanti edebilir?
5.Kültürel varlıklarımız olan tarihi binalar ile ilgili özel bir çalışma başlatılmalı ve olası bir deprem anında ayakta kalabilmelerini sağlayacak tedbirler alınmalıdır. Örneğin Gazi Ahmet Muhtar Paşa konağı daha şimdiden yıkılmaya yüz tutmuştur. O muhteşem eski hekim evi binası kaderine terk edilmiştir. Bırakınız depremi bakımsızlıktan çökecektir.
6.İlimizin zeminini “zayıf zemin”,”sağlam zemin” olarak horizonlara ayıran çalışmalar yapılmalı ve ilan edilmelidir. Örneğin Kafkas Üniversitesi kampüsünün kurulduğu alanın çok güvenli olmadığı, Kars çayı havzasına kurulduğu, zamanla bu zeminde sıvılaşma olacağı konusunda endişeler vardır.
Kafkas Üniversitesi Kampus alanı hakkında teknik bir çalışma yapılarak kamuoyuyla paylaşılmalıdır.
7. ilimizde “ Deprem Parkları” oluşturularak, buralarda acil müdahale araç ve gereçleri bulundurulmalıdır.(Çadır, ısıtıcı, demir kesici, vinç, bağımsız elektrik enerjisi kaynakları, su kaynakları v.b.) Olası bir deprem anında çadır kentlerin nerelere kurulacağı şimdiden belirlenmelidir.
8.Yapılan inşaatlarda aşırı yüksek binalara yer verilmemelidir. Kars belediyesi kaçak yapılaşma konusunda etkin bir denetim ve kontrol mekanizması kurmalıdır. İlimizde sağlıklı kentleşme ve güvenli yapılaşmaya ilişkin hukuksal düzenlemelere yeterince uyulmadığı görülmektedir.
9.Yapı denetiminde, müteahhidin firma seçme inisiyatifi engellenmelidir. Hangi firmanın denetim yapacağı objektif kriterlere bağlanmalıdır.
10.İnşaatlarda kullanılan kumun kaliteli ve yıkanmış olması ile çimento miktarının standartlara uygun olması sürekli denetlenmelidir.
11.Tarım alanlarının imara açılması uygulamasına son verilmelidir. İlimizde zemini son derece sağlam, konut alanına elverişli boş alanlar bulunmaktadır. Bu alanlar imara açılarak, cazip hale getirilmelidir.
Bütün bu tedbirlerin koordinasyon içinde ve acilen hayata geçirilmesi için kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları işbirliği yapmalıdır.