Erzurum'dan yola çıkıp Ardahan'a gitmek üzere yola çıktık. Göle yakınlarında bloğun adayı Yüksel Avşar'ın köy gezisine rastladım. Yeniköy girişinde oturup ekmek, peynir ve koladan oluşan öğle yemeğinden sonra, köye girildi.
Göle'ye bağlı Türkmen Alevilerinin yaşadığı Yeniköy ve Kalecik köylerine yapılan gezi tartışmalı geçti, ama az da olsa oy sözü aldıkları köylüler de oldu. Ardından 4 Kilise (Uğurtaşı), Tuzlupınar, Urud (Bellitepe) köyleri gezildi. Urud köyünde bir köylünün kereste atölyesi yakılmıştı. Aslen Palulu olduğunu söylüyordu. Kendisine zarar vermek amacıyla, gizlice yapılmış. Yöredeki köylerde hayvan hırsızlığının çok yaygın olduğu söylendi.
Akşam saatlerinde gidilen Abur (Dengeli) köyündeyiz. Köylüler, sandığı kapatmayı düşündüklerini söylediler. "Sandık kapatma"yı hedefleyen başka Kürt köyleri de vardı. "Sandık kapatma"nın ne anlama geldiğini soruyorum. Destekledikleri adaya sandıkta fire vermeden tüm oyların verilmesi anlamına geldiğini söylüyorlar
Ardahan Hülya Avşar'ı bekliyor
Milletvekili adayı Avşar sohbetimiz esnasında, seçim kampanyasının gidişatı hakkında açıklamada bulundu: "Köyleri birer birer geziyoruz. Herkesle görüşüyoruz." Amcasının kızı Hülya Avşar'ın desteği olup olmayacağını sorduğumda, "Telefonla yaptığım görüşmede kendisinin Avrupa'da bir televizyon programının olduğunu, programının bitiminden sonra bir aksaklık olmazsa, 30 Mayıs'ta Ardahan'a gelip bize destek sunacağını söyledi" diye yanıtladı. Halktan insanlara soruyorum. "Gelsin tabii, gelsin katkı sunsun, destek versin" diyorlar.
Bloğun adayı Yüksel Avşar'a halktan yoğun bir ilgi var. Seçim çalışma ekibinde Kürt olmayan biriyle tanıştım. Adı, Ömer Topçu. Ne zamandan beri ekibin içerisinde yer aldığını ve nedenini sorunca, çok rahat bir ifadeyle, "Ben zaten sosyalistim" diyor. 1970'ten bu yana devrimci mücadele içerisinde yer aldığını, halen ÖDP Göle İlçe Yönetimi'nde olduğunu belirtiyor. Aslen Artvinli olan Topçu'ya seçime ilişkin gözlemlerini soruyorum: "Kırsal kesimde iyi bir çalışma olursa kazanılır. Orhan Atalay daha önce CHP'de yer alan biriydi, bugün de AKP'den 1. sıra milletvekili adayı olması nedeniyle halk tepkili" diyor.
Uzak ve yakın geçmişin acıları
Seçim aracıyla giderken, ötemizde yükselen Allahuekber Dağları'nı gösterdi. "O dağ Göle'den 45 km uzaklıkta. Oradan Selim ve Sarıkamış görünüyor. Sarıkamış'tan gelen Enver Paşa, o dağdan Akşar ilçesine inip oradan Göle'yi ve Posof'u aşıp Rusya sınırlarını geçip Turancılık planlarını hayata geçirmek için yeni bir savaş başlatacaktı. Fakat o dağ çok zor, imkanlar kısıtlıydı. Soğuk -40 derecenin üzerinde olunca, askerler donmuşlar" diye kısaca geçmişin büyük acısını anımsattı.
Yakın tarihin de büyük acıları vardı. Araçta bulunan Adem Şentürk, "1992-1993 yıllarındaki çatışmalarda 85 gerilla yaşamını yitirmişti. Ayrıca Göle arkasındaki Şeref Yaylası'nda 17 PKK'linin cesedinin bulunduğu bir toplu mezar da var. Amcam Nurettin de aralarındaydı. Tümünün kimlikleri tespit edilmiş. Ailelerine ulaşamıyoruz" diyerek, güncel bir soruna, daha doğrusu yaraya dikkat çekti. İlgili ailelerin Göle BDP İlçe Örgütü'yle iletişime geçmesini istediler. Bu vesileyle aracı olalım.
Iğdırlılara yayla yasağı
Gazeteci Fakir Yılmaz'la tanışıyorum. Yaptığımız söyleşi çok verimli geçiyor. Her yönüyle Ardahan'ı konuşuyoruz.
Ardahan adının "Dağın ardı" anlamında ya da Karadeniz yaylacılık kültüründe görülen ve tarihte Kura Nehri'nin aktığı Kur Vadisi'nden geldiği iddia edilmektedir. Ardahan çok göç veren bir il. 1960'larda vilayet iken ilçe statüsüne indirilip Artvin'e bağlanmış.
1992'de yeniden vilayet olduğu günden beri, eğitimde başarılı iller sıralamasında hep en sonda yer almaktadır.
Ardahan'da Kürtler yüzde 31, Terekemeler yüzde 14, yerli Türkler yüzde 40 ve Türkmenler yüzde 15 nüfusa sahip.
Önceden nüfusu 174 bin iken, 2011'de 105 bine inmiş. 5 ilçe ve üç beldeye sahip Ardahan'da yoğun göçlerden sonra Hanak ilçesine bağlı Ortakent beldesi de ilçeye bağlanmış. Yayla yasakları çok yoğun. Başta koyunculuk olmak üzere, hayvancılık bitirildi. Yasaklar daha çok PKK'lileri getirdikleri iddiasıyla Iğdırlılara yöneliktir. Bu yüzden Iğdırlılar sıkı bir kimlik kontrolünden geçtikten sonra, ancak çoban olarak gelebiliyorlar.
Kürt köylerinin mera alanı çok az. Devlet ise, en büyük toprak ağası konumunda. Meralar adil ve eşit dağıtılmamış. Kürtlerin meraları sıkıntılı olduğundan, birbirleriyle çatıştırılmış.
Sınırda Ermeni ve Kürt köylülerinin yakınlaşmasını önlemek amacıyla sıkı bir güvenlik önlemi alınmış. Sınırda tel örgüsü yok ama, mayını çok. Devletin üretime dönük hiçbir yatırımı yok, güvenliğe yönelik yatırımı ise çok.
Gürcistan'a açılan iki kapıdan Posof Türkgözü açık, Aktaş Gümrük Kapısı ise kapalı.
Ermenistan ve Gürcistan'a komşu olması nedeniyle olağanüstü güvenlik tedbirleri alınmış. Ancak bu durum, Türkiye'nin AB'ye girememesinin bir nedeni sayılıyor. Ardahan'da bulunan 25. Mekanize Tugay Komutanlığı'nın, Çıldır, Posof, Oltu ve Ardahan dahil sınır boyu uzanan askeri birliğin varlığı buna gerekçe olarak gösteriliyor.
Rusya ile savaş çıksa bile ne Türkiye ne Rusya Ardahan'ı bombalayamaz. Enerji ve doğalgaz nakil hatları buradan geçiyor. Gazeteci Fakir Yılmaz, "Şu an İtalya'dakiler bu gazdan faydalanabiliyor ama, Ardahanlılar faydalanamıyor. "Şebekenin masrafları, abone sayısının yetersizliği, kâr edilemeyeceği kaygısı vb. nedenlerle Ardahanlıların yaşam standardı düşük tutuluyor.
Emekli MİT mensupları
Geçmişteki sol siyasal kimliği nedeniyle, Ergenekon'un ilk kurulduğu ve faaliyetlerini sürdürdüğü alan olarak anlatılıyor. Rusya'ya komünizmin yayılması anlamında alınan güvenlik önlemlerinden biri de; sınır boyunda yer alan köylerde yaşayanların birçoğunun istihbarat eğitiminden geçirildikten sonra MİT bünyesinde istihdam edilmeleri. Deniliyor ki, bugün o köylerde çok sayıda MİT emeklisi vardır.
Ardahan Üniversitesi'nde 3000'e yakın öğrenci okuyor. Öğrencilerin çoğu Kürt gençleri. Dersler kütüphanede işleniyor, kampüsü yok, yurdu yok. Öğrenciler gecekondu evlerde kalıyor. Rektörlük Adliye Binası'nda, İdare Binası Köy Hizmetleri binasında görev yapıyor. Eğitimler ağırlıkla Türkçülük üzerine yapılıyor. Ülkücülük ve Türkçülük resmi düzeyde ilgi görüyor. Öğrencilerin varlığı şehre hareketlilik kazandırmış.
BDP'li İl Genel Meclisi Üyesi Ömer Yılmaz'a meclisin faaliyetlerini sordum: 14 meclis üyesinden 6'sı AKP'li, 6'sı CHP'li, 1'i BDP'li, 1'i de DSP'li. 264 köyden yüzde 5'inin, kanalizasyon, yüzde 60'ının asfalt yolu, yüzde 80'inin (sondaj) içme suyu sorunu çözülmüş.
Ardahan'da 2009 seçiminde DTP'nin il genel meclisi oyu 7500, 2007'de yapılan milletvekili seçiminde aldığı oy 6500. 12 Haziran milletvekili seçiminde BDP'nin desteklediği bağımsız aday Yüksel Avşar'ın alacağı oy 10 ile 12 bin arası tahmin ediliyor.
Seçim sonuçlarıyla ilgili görüştüğüm insanlar, 2 milletvekilliğinin AKP, CHP ve BDP arasında paylaşılacağını söylüyor. Ama toplumsal durumda kötü bir gidişat olduğunun altı çiziliyor. Bir zamanlar "Küçük Moskova" olarak adlandırılan Ardahan, şimdi Fethullahçılarla Süleymancıların yoğun örgütlenmesini kastederek, "Küçük İran"a benzetiliyor.
BDP'li Belediye Meclis Üyesi Tuncer Yıldız'dan, meclis aritmetiğini ve belediyeyi kısaca anlatmasını istedim. Meclis üyelerini AKP 7, CHP 2, DSP 1, BDP 1 olarak belirten Yıldız'a göre belediyenin durumu da şöyle: Mahalle yolları ve şehrin kanalizasyon şebekesi tamamlanmamış. İki yıldır görünürde herhangi bir hizmet yapılmamış. Kürtler Yeni Mahalle, Atatürk, Halil Efendi ve Kayabaşı mahallelerinde yaşıyorlar. Hizmetler yeterince götürülmüyor. Mal Meydanı'nın şehir içerisinde olması, kötü görüntülere neden oluyor.
Göle'de bir bardak çay fiyatına bir litre süt
Devletin fabrikası olmadığından ve sütün taban fiyatı da belirlenemediğinden dolayı sütü bir bardak çay fiyatına satın alıyorlar. Toplam 14 süt mandırası var. Hiçbirinin arıtma kolektörü yok. Bu nedenle hem akarsuları, hem de ilçe merkezindeki kanalizasyonu kirletiyor. Kendi aralarında anlaşıyorlar ve fiyatları düşük tutuyorlar. 10 kg sütten bir kg kaşar peyniri üretiliyor. Böylece sütün fiyatı 5 TL, piyasada satılan kaşarın en düşük fiyatı 10 TL.
Hoçvan bir bölgedir
Bağımsız aday Yüksel Avşar'ın memleketi Hoçvan, 22 köyden oluşan bölgedir. Ovalık ve yeşil bir alandır. Geçim kaynağı hayvancılıktır, insanların maddi durumu iyidir. Bölgede yaşayan Avşarların yüzde 70'i üniversite okumuşlar. Hepsi de Kürt'türler. Yüksel Avşar'a açık destek verirlerse kazanacağı söyleniyor.
Yüksel Avşar kimdir?
Hoçvan Hasköy doğumlu. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (İİBA) Kamu Yönetimi ve Kooperatifçilik Enstitüsü Yüksek Lisans mezunu. Siyasete Ankara'da Devrimci Doğu Kültür Ocakları (DDKO) ile başlar. Özgürlük Yolu'nda kadınlar ile ilgili çalışmalarda yer alır. 12 Eylül askeri darbesi ile 45 gün işkenceli gözaltından sonra Mamak serüveni başlar. DİSK'e bağlı Sosyal-İş Sendikası'nda Şube Sekreterliği görevinde bulundu. HEP ile aktif siyasete geri döndü. HEP'in kapatılmasından sonra ÖZDEP'in kuruluşunda görev aldı. Kürd-Der kurulduğu zaman genel başkan yardımcılığı görevinde bulundu. KADEP'te genel başkan yardımcılığı görevini üstlendi. Kadın Girişim Grubu'nda yer aldı. Çeşitli kadın kuruluşları ile ortak çalışmaları devam etmektedir.